trt tarafindan cekilmis olan kurtulus film/dizisinde de dinleyebilirsiniz turkce ezani. zamaninda uzerinde dusunulup mantikli bir yola sokulmus, sonradan da civitilarak dini istismar hareketleri sirasinda yeniden arapca okutulmaya baslanmistir. (bkz: adnan menderes)

mecliste milletvekillerine "siz isterseniz hilafeti bile geri getirebilirsiniz!" demekten bile cekinmeyen donemin basbakaninin ve beraberindekilerin yaptigi karsi devrim hareketlerinden sadece birisidir, devami da gelmistir. ibadeti ve beraberindekileri anlayarak yapmanin gerekliligini ve onemini kavrayamamaktan dolayi tartisma olarak kalmaktadir.

türkçe ezanın eksiksiz tam hali şöyledir.
“tanrı uludur (dört kez)-şüphesiz bilirim ve bildiririm tanrı’dan başka yoktur tapacak (2 kez) - şüphesiz bilirim bildiririm tanrı’nın elçisidir muhammed (2 kez) – haydi namaza , haydi namaza – haydi felaha, haydi felaha – (namaz uykudan hayırlıdır) – tanrı uludur, tanrı uludur – tanrı’dan başka yoktur tapacak.”

ilk olarak istanbul fatih camii'nde okunan ezandir.

en büyük birkaç isteğimden bir tanesidir....16 haziran 1950 yılında da kaldırılmasının sebebi rahmetli adnan menderestir....

eskişehir anadolu üniversitesi açıköğretim kitapları serisi 555 numaralı kitap olan inkılap tarihi kitabında türkçe ezan için "atatürk, türklerdeki dil sevgisini bilinçli düzeye getirmek için ilginç yollar bulmuştur. bunlardan biri de müslümanları ibadete çağırmaktan başka bir şey olmayan, ama bin yıllık alışkanlıkla hep arapça okunan ezan ile kameti türkçeleştirmekti. atatürk, ezan ve kameti güzel bir üslupla, anlamlarını hiç bozmadan türkçeye çevirtmişti." ifadesi yer almaktadır. (sayfa : 286) (bu gün bütünleme vardı da)

keşke kitabın yazarı prof. dr. ahmet mumcu da, ya da kitabın basımından sorumlu kişi her kimse o da o devirlere yetişseydi de, o da dilini sevseydi, "" işaretleri arasında büyük harfler hariç aynen yazdığım/yazabildiğim metinde kesme işaretlerini falan da kullanabilseydi.

arapça'dan türkçe'ye çevrilirken özel isim olan allâh tanrı'ya çevrilmiş, fakat kurtuluş anlamındaki felâh aynen bırakılmıştır. yâni anlamını bozmak istemeyenler, namazın ezanda kurtuluş olarak gösterildiğini saklamışlar halktan.

- tanrı uludur (allâhu ekber)
allâh, müslümanların tek tanrısının ismidir. tanrı ise herkesin aklında başka bir çağrışım yapar. kimisi için inek, kimisi için kuş, kimisi için doğadır; doğa ihsân eder onlara göre nimetleri. dolayısı ile burada ezân'ın mânâsı bozulmuş, araya başka tanrılar da sokulmuştur.

- bilirim ve bildiririm tanrıdan başka yoktur tapacak (eşhedü en lâ ilâhe illallâh)
lâ ilâhe illâllâh; "allâh'tan başka tanrı yoktur" olarak çevrilebilirdi meselâ. ilâh kelimesinin karşılığı tanrı'dır; "tapılacak şey" değildir. zira o heykeller kimseye şunu yapın, bunu edin diye emir vermemektedir. insanlar bâzı nîmetleri o sembollerin kendilerine sağladıklarını düşünüp onlara şükretmekte, onları memnun edebilmek için "iyi bir fikir" olduğuna inandıkları bazı amelleri de icrâ etmektedirler.

- bilirim ve bildiririm tanrının elçisidir muhammeeeed
bu kısım, müezzinlere uzatılmaması gerektiği hâlde uzatılan bir "muhammeeeeed" kelimesi mirâs bırakmıştır. muhammed şeklinde telâffuz edilmesi gereken rasûl-u ekrem sallallahu aleyhi ve sellem'in ismi pek çok müezzin tarafından muhammeeed diye telâffuz edilmektedir, "allâhümme salli alâ seyyidinâ muhammedin ve alâ âli muhammeeeed" derken, günde 5 vakit camilerimizde insanlar, bütün cami cemaatleri peygamberinin ismini bu şekilde yanlış duyuyor bu türkçe ezân yüzünden.

dolayısı ile türkçe ezan belirtilen maksadın çok dışına çıkmış, âdetâ tiner ile inceltilmiş, light ezan hâline getirilmiştir. zihninde türkçe ezândaki tanrı yerine satanist bir insanın şeytan, hintli birisinin de inek koyduğunu düşünürsek bu insanların bile çok kolaylıkla kendine hitâb ediyor bulabileceği bir hâle sokulmuştur; zira onlar için de tanrı uludur, tanrı'dan başka tapacak yoktur.

ayrıca, hani ezan arapça kalsa insan anlamını merâk eder arar bulur, anlamını bozarak türkçe'ye çevirince insanların bu merâkı da kesilmiş, bu nasıl ezânın anlamını öğretmek, bu nasıl insanın ne dinlediğini bilmesini sağlamak o da ayrı bir mes'ele tabi.

çok mantıklı bi girişim herkes anlasın

türkçe ezan türkiye' de laiklik konu olunca her zaman pişirilip pişirilip sunulan bir yemek gibidir. bu konu hakkında tartısmadan önce vurgulanması gereken bir nokta vardır. o da din ile kutsal dil arasındaki ilişkidir. zamanında hırıstıyanlıgın latinceyi kullanıp dini kutsallaştırdıgı gibi islamiyette arapça ile yarattıgı bilinmezlik dunyası ile insanlar ve cemaat üzerinde kurdugu hegomonyayı daimi kılmak istemiştir. kutsal dil- bilinmezlik- cemaati yönetme bağlamında değerlendirilmesi greken bir konudur türkçe ezan. konu göründüğünden çok daha derindir. arapça bilmeyen ama kuranı ezbere bilmeye çalışan yuzbinlerce insan da bu balonun sınırları içerisindedirer.

yani türkçe ezan direkt olarak kutsal dile bir saldırıdır. dinin en temel gücü olan bilinmezlik balonu bu şekilde delinmiş olur tanrı uludur nidası ile. halbuki ezanı türkçe okumanın mantıken hiçbir yanlışı yoktur. hatta anlaşılır oldugundan dolayı artısı bile vardır. ama tartışma noktası bu değildir. asıl konu kutsal dil balonuna dokunulup dokunulmadıgıdır. zemane kurnazı adnan menderes bu balon potansiyeli ciddi manada politik getiri olarak kendi hanesine yazdırmıştır.

tanrı uludur vs allah u ekber karşılaşmasının galibi allah u ekber olmuştur.
hayat bayram olmuş mudur derseniz o başka bir tartısma ve başlığın konusudur.

ne türkçe ne de başka bir dil. evrensel çözümda sona gelindi. tarihin yeniden yazılacağı demdir bu dem.
(bkz: ışıklı ezan)

orijinal tüm sözleri arapça'dan türkçe'ye çevrilen kelimelerden oluştuğu halde, sadece bir yerde, yani ''hayye ale'l-felah^*'' cümlesinde, arapça-türkçe çevirisinin unutulduğu veya kasden yapılmadığı ezan. zira halka açıktan 'haydin kurtuluşa' deyip de istemedikleri bir kurtuluş vesilesini işaret etmek istememiş olacak zamanın iktidarı elinde tutan güçleri.