93.oscar ödül töreninde en iyi kadın oyuncu frances mcdormand

i.) 1101-1200 güncel ve genel kültür bilgileri

1101-) türkiye'nin en uç noktaları
kuzey: kırklareli'nin kofçaz ilçesi ahlatlı köyünün 2,3 km. kuzeyindeki bulgaristan sınırı (42°06'19"k, 27°14'27"d)
güney: hatay'ın yayladağı ilçesindaki terk edilmiş topraktutan köyünün 1 km güney-güneydoğusundaki suriye sınırı (35°48'25"k, 36°09'14"d)
doğu: ığdır ili aralık ilçesindeki dilucu sınır kapısı'nın 1,2 km. doğusunda, azerbaycan (nahcivan) sınırını oluşturan aras nehri (39°39'12"k, 44°49'05"d)
batı: çanakkale iline bağlı gökçeada'nın batısındaki ince burun (40°07'29"k, 25°39'55"d)
not: anadolu'nun en kuzey ucu: inceburun (42°05'52"k, 34°56'41"d) karadeniz kıyısında, sinop ilçe merkezi sınırları içindedir.

1102-) mustafa satı bey
(d. 1880, san'a-ö. 1969, bağdat), osmanlı eğitimci, teorisyen ve siyasetçidir.
2. meşrutiyet döneminin ünlü eğitimcisi olan satı bey, 1. dünya savaşı'ndan sonra arap milliyetçiliği ideolojisini geliştiren kişidir ve bu özelliği ile 20. yy. arap dünyasında etkili olmuş bir isimdir.
eğitim tarihimizde genellikle emrullah efendi’nin tuba ağacı nazariyesine karşı çıkmakla tanınmıştır. darülmuallimin (erkek öğretmen okulu)’de öğretmenlik yaptığı yıllarda batı pedagojisine dayanan bilimsel bir eğitim anlayışının türkiye’de yerleşmesinde etkili oldu. öğretmen yetiştirme konusundaki çabaları devrin tüm türk aydınları tarafından takdir edildi ve kendisine pedagojide devrim yaratmış kişiliklerden friedrich fröbel’e ithafla “türk frobeli” adı takıldı.

1103-) ulubey kanyonu
abd'deki grand canyon'dan (büyük kanyon) sonra 77 kilometrelik uzunluğuyla dünyanın en uzun ikinci kanyonu olan "ulubey kanyonu", uşak ilinde bulunmaktadır.

1104-) âşık veysel
gerçek adıyla veysel şatıroğlu (25 ekim 1894, şarkışla - 21 mart 1973, sivas), türk halk ozanı. afşar boyunun şatırlı obasına mensuptur.
âşık veysel şatıroğlu, 1894 yılında sivas vilayeti'nin şarkışla ilçesine bağlı sivrialan köyünde dünyaya geldi. şatıroğlu'ndan önceki soyadı ulu'dur. annesi gülizar, babası "karaca" lakaplı ahmet adında bir çiftçiydi. veysel'in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi.
âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden olan âşık veysel, bir dönem yurdu dolaşarak köy enstitüleri'nde saz hocalığı yaptı. eserlerinde türkçesi yalındır. dili ustalıkla kullanır. yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içedir. doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. şiirleri, deyişler (1944), sazımdan sesler (1950), dostlar beni hatırlasın (1970) isimli kitaplarında toplandı. 1973 yılında akciğer kanseri sonucunda öldü. ölümünden sonra bütün şiirleri (1984) adıyla eserleri tekrar yayınlandı.
önemli eserleri:
kara toprak
uzun ince bir yoldayım
beni hor görme
güzelliğin on para etmez
not: âşık veysel’in vefatının 50. yıl dönümü nedeniyle; 2023 yılı unesco anma ve kutlama yıl dönümü ilan edilmiştir.

1105-) cemal süreya
(1931, erzincan - 9 ocak 1990, istanbul), kürt asıllı türk şair, yazar ve çevirmen. türk şiirinde modernist bir hareket olan ikinci yeni şiirinin öncü şairlerinden biridir. ilk şiir denemelerini ortaokulda eskizlerle, lisede aruzla yapsa da asıl şiir çalışmaları üniversite yıllarında başlamıştır. üvercinka (1958), göçebe (1965), beni öp sonra doğur beni (1973), uçurumda açan (1984), sıcak nal (1988), güz bitigi (1988) ve sevda sözleri (1990) adlarındaki şiir kitaplarının yanı sıra deneme, eleştiri, günlük ve antoloji türlerinde de yazmıştır.
not1: biliyorum sana giden yollar kapalı (şiir)
biliyorum sana giden yollar kapalı
üstelik sen de hiç bir zaman sevmedin beni
ne kadar yakından ve arada uçurum;
insanlar, evler, aramızda duvarlar gibi
.....
not2: aşk (şiir)
şimdi sen kalkıp gidiyorsun. git
gözlerin durur mu onlar da gidiyorlar. gitsinler.
oysa ben senin gözlerinsiz edemem bilirsin
oysa allah bilir bugün iyi uyanmıştık
sevgideydi ilk açılışı gözlerimizin sırf onaydı
bir kuş konmuş parmaklarıma uzun uzun ötmüştü
.....
not3: bu bizimki (şiir)
yıkıcı bir aşk bu,
yıkıyor milletin ortasına
tutku yükünü.
bölücü bir aşk,
ekmeği suyu bölüyor
.....
not4: üvercinka (şiir)
böylece bir kere daha boynunlayız sayılı yerlerinden
en uzun boynun bu senin dayanmaya ya da umudu kesmemeye
lâleli'den dünyaya doğru giden bir tramvaydayız
birden nasıl oluyor sen yüreğimi elliyorsun
ama nasıl oluyor sen yüreğimi eller ellemez
sevişmek bir kere daha yürürlüğe giriyor
.....
not5: nehirler boyunca kadınlar gördüm (şiir)
porsuk nehrinin geçtiği kadınlar
hepsine yüzer kere rastladım en azdan
umutsuz sevdalara tutulmak onlarda
bozkıra doğru seyrele seyrele yaşamak onlarda
verdi mi adama her şeylerini verirler
ben gördüm ne gördümse kadınlarda
.....
not6: 8.10 vapuru (şiir)
sesinde ne var biliyor musun
bir bahçenin ortası var
mavi ipek kış çiçeği
sigara içmek için
üst kata çıkıyorsun
.....
not7: sizin hiç babanız öldü mü? (şiir)
sizin hiç babanız öldü mü?
benim bir kere öldü, kör oldum.
yıkadılar, aldılar, götürdüler.
babamdan ummazdım bunu kör oldum.
siz hiç hamama gittiniz mi?
ben gittim lambanın biri söndü
.....

1106-) donald trump
kuzey kore'ye ayak basan görevdeki ilk abd başkanı olarak tarihe geçti. (haziran 2019)

1107-) şener şen
türk tiyatro ve sinema oyuncusudur.
sinemaya ilk adım attığı yıllarda figüranlık dahil her işi yaptı. beş yıl boyunca - bazı filmlerde sadece dans etmek veya başrol oyuncusundan dayak yemek gibi- küçük rollerde yer aldı. kariyerinde dönüm noktası 1975 yılında ertem eğilmez'in filmi hababam sınıfı'ndaki ‘'badi ekrem'’ tiplemesi oldu. aynı filmde inek şaban tiplemesi ile ün yapan kemal sunal ile müthiş bir ikili oluşturdu ve o yıllarda büyük gişe hasılatı yapan süt kardeşler, şaban oğlu şaban, tosun paşa, kibar feyzo, çöpçüler kralı ve davaro gibi filmlerde oynadı.
ertem eğilmez'in son filmi olan ve türk sinema seyircisinin sinema önlerinde uzun kuyruklar oluşturduğu taşlamalarla dolu arabesk filminde müjde ar ile başrolleri paylaştı. 1996'da ise türk sinemasında bir devrim yaratan “eşkıya” filminde uğur yücel ile birlikte oynadı. yavuz turgul'un senaryosunu yazdığı ve yönettiği bu film türk sinema sektöründe o dönem için bir rekor kırarak 2,5 milyonu aşkın seyirciyi sinemalara çekti.
gaziantepli kebap üstadı ali haydar'ı canlandırdığı ikinci bahar (1998-2001) dizisinde diğer başrol oyuncusu hanım adlı trakyalı bir mezeciyi canlandıran türkan şoray'dı.
28 aralık 2016'da cumhurbaşkanlığı kültür sanat büyük ödülü'nü 12. cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ın elinden almıştır.
not: "zengin mutfağı" isimli tiyatro oyununda vasıf öngören karakterini canlandırmıştır.

1108-) kartal tibet
türk oyuncu, yönetmen, senarist ve yapımcı. yaklaşık iki yüz film ve dizide; oyuncu, yönetmen ve senarist olarak yer aldı.
doğum tarihi: 27 mart 1939, ankara
ölüm tarihi ve yeri: 1 temmuz 2021, istanbul
sinemada önce çizgi-roman uyarlamaları olan karaoğlan ve tarkan macera filmlerinde başrol oynadı. 1970'li yıllarda aralarında hülya koçyiğit, türkan şoray, fatma girik, hale soygazi ve filiz akın'ın da yer aldığı birçok oyuncu ile başrolü paylaştı. ilk kez 1977'de tosun paşa filmiyle yönetmenliğe başlayan tibet, yirmiden fazlasında kemal sunal'ın başrolde yer aldığı 56 film çekti. ayrıca davaro, şendul şaban ve şabaniye gibi filmlerin senaryosunu yazdı.
türk sinemasına katkılarından ötürü 2002 yılında altın portakal film festivali yaşam boyu onur ödülü'ne, 2006'da ise yıldırım önal anı ödülü'ne layık görüldü. 1 temmuz 2021'de istanbul'da 82 yaşında hayatını kaybetti.
not: ilk "tarkan" filminin yönetmeni tunç başaran'dır. ayrıca tunç başaran'ın en iyi filmi, "uçurtmayı vurmasınlar"dır.

1109-) ayhan ışık
"taçsız kral" lakaplı türk sinema oyuncusu, yapımcı, yönetmen, senarist, ses sanatçısı ve ressam.
not1: metin oktay'ın taçsız kral bir filmi vardır. bu yüzden futbolcu metin oktay'a da taçsız kral denilmektedir.
not2: bir de çirkin kral olan yılmaz güney var.

1110-) ertem eğilmez
türk senarist, yapımcı ve yönetmen. geniş izleyici kitlesinin ilgisini çeken kalabalık kadrolu güldürüleriyle türk sinemasında bir tarz oluşturan eğilmez, meslek hayatı boyunca 44 film yönetti, 5 senaryo kaleme aldı ve 97 filmin yapımcılığını üstlendi.
eğilmez, filmleştirilmesi oldukça güç sayılan rıfat ılgaz'ın hababam sınıfı romanını 1975'te beyaz perdeye aktardı. hababam sınıfı'nın başarısı üzerine hababam sınıfı sınıfta kaldı, hababam sınıfı uyanıyor, hababam sınıfı tatilde ve son olarak da hababam sınıfı güle güle adlı dört devam filmi çekti.
1980-81 sezonunda kanlı nigar adlı müzikli oyunu sahneye koyan eğilmez, bir süre uzak kaldığı sinemaya 1984'te namuslu filmiyle geri döndü. 1980 yılında yaptığı banker bilo ve 1984 yılında yaptığı namuslu filmleriyle, türkiye’nin temel sorunlarını kendi mizahi bakış açısıyla ele aldı. geniş ilgi gören namuslu'yu, ticari açıdan başarısız olan aşık oldum (1986) ile gişede büyük bir başarı elde eden arabesk (1988) izledi. 21 eylül 1989'da istanbul'da 60 yaşında hayatını kaybetti.
not: "ölmeyen aşk", "boş çerçeve", "mavi boncuk", "salako" ve "milyarder" adlı filmlerin senaryosunu kaleme alan eğilmez, "bir millet uyanıyor", "yaşlı gözler", "ingiliz kemal", "sevemez kimse seni", "küçük hanımefendi", "kalbimin efendisi", "senede bir gün", "son hıçkırık", "beyoğlu güzeli", "sev kardeşim", "tatlı dillim", "oh olsun", yalancı yarim, "köyden indim şehire", "salak milyoner", "mavi boncuk", "süt kardeşler", "şabanoğlu şaban", "gülen gözler", "erkek güzeli sefil bilo", "banker bilo", "namuslu", "aşık oldum" ve "arabesk" adlı yapımlara da yönetmen olarak imza attı.

1111-) atıf yılmaz batıbeki
(9 aralık 1925, mersin - 5 mayıs 2006, istanbul), kürt asıllı türk film yönetmeni, yapımcı ve senaristtir. türkan şoray, şener şen, kemal sunal, hülya koçyiğit ve müjde ar gibi başarılı oyuncularla çalışmış olan yönetmenin selvi boylum al yazmalım, hayallarim, aşkım ve sen, adı vasfiye, şekerpare, kibar feyzo, keşanlı ali destanı ve eğreti gelin filmlerinden bazılarıdır.

1112-) james francis cameron
kanadalı yönetmen, senarist ve yapımcıdır. titanik, terminator, yaratık ve avatar gibi ödüllü hollywood filmleri bulunur.

1113-) françois-auguste rodin
fransız heykeltıraş. paris'te 12 kasım 1840 tarihinde doğan françois-auguste-rené rodin, la petite école isimli özel desen ve matematik okulu'na girdiğinde heykeli keşfetti ve desen becerisini geliştirmeye başladı. 1882'de "adem", "havva" ve "düşünen adam" adlı dünyaca ünlü figürlerini yaptı.

1114-) cüneyt arkın
gerçek adıyla fahrettin cüreklibatır, türk doktor, oyuncu, senarist, yapımcı ve yönetmen. arkın, 1963-2019 yılları arasında 330 sinema filmi, dizi ve tiyatro oyununda rol aldı.
doğum tarihi: 8 eylül 1937, odunpazarı
ölüm tarihi ve yeri: 28 haziran 2022, istanbul
arkın; malkoçoğlu, kara murat ve battal gazi gibi birçok tarihî filmde "yenilmez kahramanı" ve toplumsal filmlerin "iyi kalpli", "yiğit direnişçisi", "yardımsever" ve "adaletli" karakterlerini canlandırdı. aralarında deli şahin, dünyayı kurtaran adam, gırgır ali ve son kahramanlar gibi birçok filmin senaristliğini ve yönetmenliğini üstlenen arkın; küskün çiçek, vatandaş rıza ve kartal murat gibi filmlerin yapımcısı olarak yer aldı.
ilk kez 1969 yılında insanlar yaşadıkça filmi ile 6. altın portakal film festivali'nde en iyi erkek oyuncu ödülü'ne layık görüldü. 1972'de yaralı kurt filmi ile adana altın koza film festivali'nde en iyi erkek oyuncu ödülünü kazandı. 2021 yılında sinema kategorisinde cumhurbaşkanlığı kültür ve sanat büyük ödülü'ne değer görülen arkın, 28 haziran 2022'de istanbul'da 84 yaşında hayatını kaybetti.

1115-) deniz kayadelen
milli sporcusu deniz kayadelen, uluslararası buz yüzme derneği (ıısa) 4'üncü dünya şampiyonası'nda 35-39 yaş kadınlar 500 metre serbest yarışmasında 8 dakika 1 saniyelik derecesiyle dünya şampiyonu oldu. (şubat 2022)

1116-) matrakçı nasuh
kendisinin icat ettiği matrak oyunu nedeniyle kısaca matrakçı nasuh; (ayrıca silah kullanma yeteneğinden dolayı nasuh el-silâhî, kılıç ustası adlarıyla da bilinirdi; d. 1480 - ö. y. 1564), osmanlı imparatorluğu'nda 16. yüzyılda yaşamış boşnak asıllı devlet adamı, polimat, matematikçi, öğretmen, tarihçi, coğrafyacı, haritacı, kılıç ustası, denizci, mucit, ressam, çiftçi ve minyatürcüdür. istanbul'a getirildi, eğitim gördü, birkaç osmanlı sultanına hizmet etti ve enderûn'nda öğretmenlik yaptı.
3 nüsha olarak yayınlanan süleymannâme kitabında 1520-1537, 1543-1551 ve 1542-1543 yıllarını anlatmıştır. ayrıca ı. süleyman'ın fetihname-i karabuğdan adlı iran seferini anlatan bir eser yazdı.
önemli eserleri:
mecmuatü't-tevârih
süleymannâme
fetihname-i karabuğdan
beyan-ı menazil-i sefer-ul ırakeyn
not: matrakçı nasuh'un ölümünün 450. yılı dolayısıyla, birleşmiş milletler eğitim bilim ve kültür örgütü (unesco) 05-20 kasım 2013 tarihleri arasında paris’te yaptığı 37. unesco genel konferansı’nda matrakçı'yı anma programına almıştır.

1117-) hacı bektaş-i veli anma törenleri (şenlikleri)
her yıl 16 ağustos tarihinde başlayan anadolu ve dünyanın her yerinden gelen alevi-bektaşi inancına bağlı insanların katıldığı, nevşehir'in hacı bektaş ilçesinde bulunan hünkar hacı bektaş-i veli dergahında başlayan anma etkinliğidir.

1118-) schengen anlaşması
14 haziran 1985 tarihinde beş avrupa ülkesi arasında imzalanmıştır. bu ülkeler fransa, batı almanya'yla belçika, hollanda ve lüksemburg'dan oluşan üç benelüks ülkesidir. schengen antlaşması, avrupa ekonomik topluluğu (avrupa birliği) üyesi beş ülke arasında, sınır kapılarındaki polis ve gümrük kontrollerini bütünüyle ortadan kaldırmayı amaçlayan antlaşmadır.

1119-) dombra
uzun boyunlu ve yaylı türk çalgısıdır. kazakistan, özbekistan, kırgızistan gibi orta asya ülkelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
dombra ilk olarak orta çağ'da ortaya çıkmıştır. türklerin ortak müzik aleti olarak kabul edilir. nogay türkleri'nin kültüründe de önemli bir yer tutar. dombra'nın kazakistan kültüründeki öneminden dolayı 2018'den itibaren resmi olarak millî dombra günü kutlanmaya başlandı. millî dombra günü temmuz ayının ilk pazar günü kutlanmaktadır.

1120-) dutar
iran ve orta asya'nın birçok yerinde kullanılan dutar; fars, uygur, özbek ve türkmen halklarıyla adeta özdeşleşmiş iki telli müzik aletidir. dutar'ın gövde ve sap uzunluğu.100–120 cm kadardır. dombra gibi asıl gövde armudi biçimde ağaç oyma veya yapıştırma olabilir.

1021-) barış manço
türk sanatçı; aranjör, şarkıcı, besteci, söz yazarı, tv programı yapımcısı ve sunucusu, köşe yazarı devlet sanatçısı ve kültür elçisi. türkiye'de rock müziğin öncülerinden, anadolu rock türünün kurucuları arasında sayılır.
doğum tarihi: 2 ocak 1943, istanbul
ölüm tarihi ve yeri: 1 şubat 1999, istanbul
bestelediği 200'ün üzerindeki şarkısı, kendisine on iki altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandırdı. bu şarkıların bir bölümü daha sonra arapça, bulgarca, felemenkçe, almanca, fransızca, ibranice, ingilizce, japonca ve yunanca olarak yorumlandı. hazırladığı televizyon programıyla dünya'nın pek çok ülkesine gitmiş, bu nedenle "barış çelebi" olarak adlandırılmıştır. 1991 yılında türkiye cumhuriyeti devlet sanatçısı unvanına layık görüldü.
1988'de barış manço'yu başta çocukların olmak üzere herkesin sevgilisi yapacak "7'den 77'ye" programı başlar. trt'de yayınlanan bu programda tv ekibi 150'den fazla ülkeye gidip, oraları seyircilere tanıtır. "adam olacak çocuk" ile de çocuklara öğütler vermeyi, onlara yeteneklerini sergileme fırsatı verip dönemin en başarılı televizyon yüzü olur.
bazı şarkıları:
can bedenden çıkmayınca
sarı çizmeli mehmet ağa
unutamadım
gül pembe
dönence

1122-) ismail hakkı
mustafa kemal paşa ve maiyetini samsun'a götüren bandırma vapuru'nun kaptanıdır.

1123-) mareşal
türk kara kuvvetleri ve türk hava kuvvetlerinde en yüksek olan askerî rütbe. türk deniz kuvvetlerindeki karşılığı büyükamiraldir. bu rütbe en yüksek askerî rütbe olmakla beraber diğer rütbelerden önemli bir farkı kıdem ve bekleme ile kazanılamamasıdır. bu rütbe savaşta üstün yararlılıkları görülen ve en az orgeneral ya da oramiral rütbesine sahip subaylara tbmm tarafından ilgili kanuna dayanarak verilir.
günümüze kadar iki asker müşir (mareşal) rütbesine terfi ettirildi:
1.müşir (mareşal) mustafa kemal, sakarya meydan muharebesi, tbmm orduları başkomutanlığı, 19 eylül 1921
2.mareşal fevzi çakmak, başkomutanlık meydan muharebesi, tbmm genelkurmay başkanlığı, 31 ağustos 1922

1124-) attilâ ilhan
türk şair, romancı, düşünür, deneme yazarı, gazeteci, senarist ve eleştirmen. aydın çalışmalarıyla türk edebiyat ve düşünce dünyasına önemli katkıları olmuştur.
önemli eserleri:
-film senaryoları
yalnızlar rıhtımı (1959)
şoför nebahat (1960)
devlerin öfkesi (1960)
ver elini istanbul (1962)
-şiir kitapları
duvar (1948, attila ilhan kitabı) (1948)
sisler bulvarı (1954)
yağmur kaçağı (1955)
ben sana mecburum (1960)
bela çiçeği (1962)
yasak sevişmek (1968)
tutuklunun günlüğü (1973)
böyle bir sevmek (1977)
elde var hüzün (1982)
korkunun krallığı (1987)
ayrılık sevdaya dahil (1993)
kimi sevsem sensin (2002)
-şiir albümleri
ben sana mecburum (1999)
ne kadınlar sevdim (2001)
an gelir (2006)
-romanları
sokaktaki adam (1953)
zenciler birbirine benzemez (1957)
kurtlar sofrası (1963)
fena halde leman (1980)
o sarışın kurt (2007)
-gezi
abbas yolcu (1957)
not1: ben sana mecburum (şiir)
ben sana mecburum bilemezsin
adını mıh gibi aklımda tutuyorum
büyüdükçe büyüyor gözlerin
ben sana mecburum bilemezsin
içimi seninle ısıtıyorum.
.....
not2: ayrılık sevdaya dahil (şiir)
görinen yıldız değil yir yir delinmişdür felek
gün yüzünün hasretiyle tir-i ahımdan benüm
.....
not3: aysel git başımdan (şiir)
aysel git başımdan ben sana göre değilim
ölümüm birden olacak seziyorum.
hem kötüyüm karanlığım biraz çirkinim
aysel git başımdan istemiyorum.
benim yağmurumda gezinemezsin üşürsün
.....

1125-) viktoria zeynep güneş
milli yüzücü viktoria zeynep güneş, avrupa kısa kulvar yüzme şampiyonası'nda 400 metre bireysel karışık kategorisinde altın madalya kazanarak türkiye'ye büyüklerdeki ilk avrupa şampiyonluğunu getirdi. (kasım 2021)

1126-) pierre loti
fransız romancıdır. 1879'da ilk romanı olan ve o dönemin osmanlı türkiye'sinden kesitler veren aziyadé 'nin (aziyade) yayımlanmasının ardından 1878'de mariage de loti (loti'nin düğünü), 1886'da pécheur d'ıslande'la (izlanda balıkçısı)'nı yayınladı.
loti, istanbul'da bulunduğu zamanlarda eyüpsultan'da yaşadı. istanbul'a hayran olan pierre loti, kendisini her zaman türk dostu olarak nitelendirdi.
1913 yılında yazdığı la turquie agonisante (can çekişen türkiye) kitabıyla batı politikalarını eleştiren loti aynı yıl devlet konuğu olarak türkiye'ye geldiği zaman, tophane rıhtımı'nda büyük bir törenle karşılanarak sultan reşat tarafından sarayda ağırlandı. balkan savaşları'nda, 1. dünya savaşı'nda ve sonrasında anadolu işgalinde avrupa'ya karşı hep türkleri savundu. millî mücadele döneminde anadolu'daki direnişe destek vermesi ve kendi ülkesi olan işgalci fransa'yı ağır bir dille eleştirmesiyle loti, türk halkının da sempatisini kazandı. öyle ki, türkiye büyük millet meclisi 4 ekim 1921'de pierre loti'ye şükranlarını sunan bir mektup yolladı. bununla birlikte pierre loti, 1920 yılında "istanbul şehri fahri hemşehrisi" olarak kabul edildi ve onun adını taşıyan bir de cemiyet kuruldu. daha sonraları istanbul'da divanyolu'nda bir caddeye "pierre loti caddesi" ve eyüp'te bir kahvehaneye de "pierre loti kahvesi" adı verildi. günümüzde bu kahvehanenin olduğu tepe de pierre loti tepesi olarak anılmaktadır.

1127-) charles spencer chaplin
ingiliz sinema yönetmeni, oyuncu, yazar, film müziği bestecisi, kurgucu ve komedyen. yarattığı "şarlo" karakteri ile özdeşleşmiştir.
1918 yılında çektiği a dog's life filmi ile uzun metrajlı filmlere de başlayan chaplin; mary pickford, douglas fairbanks ve d. w. griffith ile birlikte kurdukları united artists film şirketinin ortağı olduktan sonra altına hücum, şehir ışıkları, büyük diktatör, asri zamanlar, sirk ve sahne ışıkları gibi başyapıtlara imza attı.
filmlerinde dönem koşulları için imkânsız görülebilen mizansenlere, koreografilere ve akrobatik hareketlere yer veren chaplin; komedi sinemasının bütün örneklerini sonuna kadar korumakla birlikte, heyecanın ve hareketin asgari düzeye çekildiği sahnelerinde ise dramatik yapısını sergileyebilmiştir. popülist yaklaşımlara, hiçbir zaman benimsemediği bazı yönetim biçimlerine ve teknolojiye yönelik ağır eleştirilerini ise yine bu komedi tarzının içinde eritmiş ve sessizce seyirciye ulaştırmayı bilmiştir.

1128-) endemik bitkiler
endemik adı yunanca’daki “endemos” (indigenos) kelimesinden gelmektedir. endemik bitki dünyanın yalnızca tek bir yerinde yetişen özel bitkilere verilen genel bir isimdir ve türkiye yaklaşık 3000 kadar endemik bitkiye ev sahipliği yapıyor. başka bir deyişle türkiye’deki bitkilerin %30’u endemik bitki türünde.
türkiye’nin bu kadar fazla endemik bitkiye ev sahipliği yapmasının sebebi ise en başta ve en büyük olarak sahip olduğu coğrafi konumun getirileri diyebiliriz. dört mevsime birden elverişli olması, yağış yönünden zengin oluşu, dağlık ve engebeli arazilerin bolluğu sayesinde endemik bitkilerin oluşumu için uygun bir ekosistem oluşabiliyor.
türkiyede yetişen 10 endemik bitki
kasnak meşesi
sığla ağacı
ispir meşesi
datça hurması
kazdağı göknarı
anadolu glayölü
ters lale
antalya çiğdemi
zambakgiller
kral eğreltisi
-kasnak meşesi
en sık görüldüğü bölgeler konya, afyon, ısparta ve kütahya illeridir. odunları değerli kabul edilen bir ağaç türüdür. genellikle mobilya kaplaması ve parke üretiminde kullanılır.
-sığla ağacı
sığla ağacı türkiye’de en sık muğla ve fethiye civarlarında görülür. çınarı andıran sığla ağacının boyu 20 metreye kadar uzayabilir. bazı bölgelerde günlük ağacı olarak da anılır.
-ispir meşesi
ispir meşesi yozgat, kastamonu ve doğu anadolu bölgesinin genelinde görülebilen bir türdür. çok kısa yaprak saplarına sahip olan bu meşe türünün boyu yaklaşık olarak 6-7 metreye kadar uzayabilir.
-datça hurması
teke yarımadası ve datça’da yetişen bir bitkidir. ortalama 10-15 metre boyunda olan datça hurması ağacının meyveleri 1.5 cm boyunda ve sarı-kahverengi arasında renk tonlarına sahiptir. datça hurması ağaçları şiddetli rüzgarlardan olumsuz etkilendikleri için genellikle derin vadilerde hayatta kalmayı başarabiliyorlar.
-kazdağı göknarı
yalnızca kazdağı’nda görülebilen bu türün boyu yaklaşık 30 metreye kadar uzayabilir. yaprakları yassı olan kazdağı göknarının tepesinde bulunan kozalakları yaklaşık olarak 20 cm boyuna ulaşabilir. rutubetli toprakları çok seven ve uygun koşullarda hızlı büyüyen bir türdür.
-anadolu glayölü
genellikle akdeniz ve ege bölgelerinde rastlanılan anadolu glayölü, kızılçam ormanları ve makilerde bahar ve yaz aylarında görülür. çok narin bir endemik bitki olan anadolu glayölü, hızlı azalma nedeniyle tamamen yok olma riskiyle karşı karşıya gelmiş bir bitkidir.
-ters lale
anadolu’da hemen hemen her bölgede rastlanılan bu çiçek türü en çok hakkari ve van bölgelerinde yetişir. her dalında 6 yaprak bulunan ters lale’nin boyu yaklaşık 70 cm kadar uzar. genellikle 1000-3000 metre arasındaki rakımlarda görülür.
-antalya çiğdemi
antalya çiğdemi, adından da anlaşılacağı gibi yalnızca antalya’da yetişen bir türdür. dağınık quercus ormanlarında dağınık halde bulunur. ekim ayından aralık ayına kadar çiçek açar ve çiçeklerini korur. genellikle 1000 metre civarındaki yükseltilerde görülür aynı kökten yıllarca yeni filizler verebilir.
-zambakgiller
türkiye’de 430 farklı türü bulunan zambakgiller en sık manisa’da görülürler. endemik tür olan bu bitki genellikle 500 ila 2000 rakımları arasında görülmektedir. mayıs ayının başları ve haziran ayında çiçek açarlar. yaprakları şertisi ve yassı yapıdadır. adasoğanı, sarısabır ve mügeçiçeği zambakgiller familyasına ait çeşitlerdir.
-kral eğreltisi
başta karadeniz bölgesi olmak üzere ülkemizdeki nemli topraklarda görülür. dere kenarı, nemli çayır ve bataklıklar en sık görüldükleri ortamlardır. 4-6 cm uzunluğundaki yaprakların oluşturduğu dallar 1-2 metre arası uzunluktadır. temmuz ve ağustos aylarından itibaren olgunlaşmaya başlarlar. çok yıllık bitkiler grubundadır.
not: en fazla endemik bitki, akdeniz bölgesinde antalya ilindedir.

1129-) ramsar sözleşmesi
1971 yılında iran’ın ramsar kentinde imzaya açılmıştır. sözleşmeye türkiye 30 aralık 1993 tarihinde taraf olmuş, sözleşme 17.05.1994 tarihi ve 21937 sayılı resmi gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. ramsar sözleşmesine taraf olmakla, ülkemizde sulak alanların korunması uluslararası bir boyut kazanmıştır.
ramsar alanı olarak ilan edilen 14 sulak alan:
göksu deltası – mersin – 1994 (ilki)
burdur gölü – burdur – 1994
seyfe gölü – kırşehir – 1994
manyas gölü (kuş gölü) – balıkesir – 1994
sultan sazlığı – kayseri – 1994
kızılırmak deltası – samsun – 1998
akyatan lagünü – adana – 1998
uluabat gölü – bursa – 1998
gediz deltası – izmir – 1998
meke gölü – konya – 2005
yumurtalık lagünleri – adana – 2005
kızören obruğu – konya – 2006
kuyucuk gölü – kars – 2009
nemrut kalderası-bitlis - 2013 (sonuncusu)

1130-) 2022 ampute futbol dünya kupası
ampute futbol dünya kupası ekim 2022'de istanbul'da düzenlenecektir.

1131-) paratoner
yıldırımsavar anlamına gelmektedir. özellikle yüksek katlı yapıların tepesine kurularak, binanın ve içerisindeki canlıların ‘’yıldırımlardan’’ korunmasını amaçlayan bu alet; 1700’lü yıllarda amerikalı bilim adamı benjamin franklin tarafından keşfedilmiştir.

1132-) turgut özakman
türk bürokrat, yazar ve avukattır.
önemli eserleri:
-şu çılgın türkler, 2005.
-diriliş - çanakkale 1915, 2008.
-cumhuriyet - türk mucizesi, 2009.
-cumhuriyet - türk mucizesi 2, 2010.
-çılgın türkler - kıbrıs, 2012.

1133-) ataol behramoğlu
türk şair, yazar, çevirmen, edebiyatçıdır. ilk şiir kitabı bir ermeni general, 1965'te ankara'da toplum yayınevi'nce basıldı. gençlik dönemi şiirlerinde orhan veli, attilâ ilhan ve ikinci yeni şiirinin ortak özellikleri etkindir. gerçek şiir kimliği 1965-1971 arasında papirüs, şiir sanatı, yeni gerçek, yeni dergi ve halkın dostları'nda çıkan şiirleriyle oluştu.
not1: aşk iki kişiliktir (şiir)
değişir rüzgarın yönü,
solar ansızın yapraklar;
şaşırır yolunu denizde gemi,
boşuna bir liman arar.
gülüşü bir yabancının,
çalmıştır senden sevdiğini;
.....
not2: yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var (şiir)
yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var:
yaşadın mı, yoğunluğuna yaşayacaksın bir şeyi
sevgilin bitkin kalmalı öpülmekten
sen bitkin düşmelisin koklamaktan bir çiçeği
.....
not3: bu aşk burada biter (şiir)
bu aşk burada biter ve ben çekip giderim
yüreğimde bir çocuk cebimde bir revolver
bu aşk burda biter iyi günler sevgilim
ve ben çekip giderim bir nehir akıp gider
.....
not4: ben ölürsem akşamüstü ölürüm (şiir)
ben ölürsem akşamüstü ölürüm
şehre simsiyah bir kar yağar
yollar kalbimle örtülür
parmaklarımın arasından
gecenin geldiğini görürüm
ben ölürsem akşamüstü ölürüm
.....

1134-) lublin üçgeni
ülkeler arasındaki diyaloğu güçlendirmeyi, ukrayna'nın avrupa birliği ve nato'ya entegrasyonunu desteklemeyi ve ukrayna'daki rus saldırganlığına ortaklaşa karşı koymayı amaçlayan; litvanya, polonya ve ukrayna arasında siyasi, ekonomik, kültürel ve sosyal işbirliği amacıyla kurulan üçlü bir bölgesel ittifaktır. (2020)

1135-) 2022 avrupa kültür başkentleri
british time out dergisi tarafından belirlenen sonuçlara göre, esch-sur-alzette (lüksemburg), kaunas (litvanya) ve novi sad (sırbistan) şehirleri, 2022 avrupa kültür başkentleri olarak seçilmiştir.

1136-) ömer halisdemir
türk asker. 15 temmuz darbe girişimi sırasında özel kuvvetler komutanlığında görevliyken komutanlığı ele geçirmeye çalışan darbe yanlısı tuğgeneral semih terzi'yi göğsünden vurarak öldüren ve ardından diğer darbe yanlısı askerler tarafından vurularak öldürülen koruma astsubayıdır.

1137-) friedrich wilhelm nietzsche
(15 ekim 1844 - 25 ağustos 1900), alman filolog, filozof, kültür eleştirmeni, şair ve besteci. din, ahlâk, modern kültür, felsefe ve bilim üzerine metafor, ironi ve aforizma dolu bir üslupla eleştirel yazılar yazmıştır.
önemli eserleri:
-böyle buyurdu zerdüşt
-putların alacakaranlığı

1138-) antonio lucio vivaldi
italyan barok dönem klasik müzik bestecisi, virtüoz kemancı ve rahip. "kızıl papaz" lakabıyla tanınan vivaldi, konçerto türünde beş yüzden fazla eser bestelemiştir ve 'konçertonun babası' olarak da anılmaktadır. en bilinen eserleri op. 8 eser sayılı dört mevsim başlıklı keman konçertolarıdır.

1139-) mutlu noeller mesajı
aguttes müzayede evinde, 1992 yılında cep telefonuyla gönderilen ilk sms açık artırmada nft olarak 107.000 euro değerlemeyle satıldı.
gönderilen ve üzerinde "mutlu noeller" yazan ilk kısa mesaj, paris'teki bir müzayede evinde 107.000 euro'ya "fungible token" olarak satıldı. (aralık 2021)

1140-) honoré de balzac
fransız yazardır. "goriot baba" ve "vadideki zambak" en önemli eserleridir ve vadideki zambak, meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.
not: vadideki zambak romanı; aile hayatında çeşitli zorluklar yaşayan bir genç olan félix'in hayatında meydana gelen değişimleri ve mutsuz bir evlilik hayatı yaşayan henriette'in aralarındaki ilişkiye odaklanırken, 19. yüzyıl fransası'nda devrim sonrası toplumsal hayat hakkında da ipuçları içermektedir.

1141-) edip ahmet yükneki
12. yüzyılda yaşamış bir şair. bir nasihatname veya siyasetname niteliği taşıyan ve karahanlı türkçesinin önemli eserlerinden biri olan atabetü'l hakayık adlı eseri günümüze ulaşmıştır. eserde dindarlığın faziletlerinden, ilmin mutluluğa götüren yol oluşundan, cömertliğin bütün ayıpları, kirleri yıkayan, hatta şeref, şan ve güzellik artırıcı bir tabiat olduğundan, tevazuun iyiliğinden, kibrin ve ihtirasın kötülüğünden bahsedilmiştir.

1142-) preveze deniz savaşı
"denizlere hâkim olan cihana hâkim olur” sözlerinin sahibi, türklerin denizler fatihi barbaros hayreddin paşa’nın 1538 yılında haçlı donanmasına karşı kazandığı preveze deniz zaferi ise türk denizciliğinin zirvesidir. yunanistan’ın kuzeybatısındaki preveze’de osmanlı donanması ve papalık devleti, malta, ceneviz, venedik, ispanya ve portekiz’in oluşturduğu haçlı donanması arasında gerçekleşen deniz muharebesi neticesinde, ege denizinden sonra akdeniz’de de osmanlı donanmasına karşı koyabilecek bir donanma kalmayarak türklerin hakimiyeti başlamıştır. (kanuni dönemi)
not: bu zafer, günümüzde büyük bir şeref ve gurur abidesi olarak türk denizcilerine ışık tutmakta, zaferin kazanıldığı 27 eylül günü istanbul beşiktaş’taki barbaros anıtının açılışının yapıldığı 1944 yılından beri “deniz kuvvetleri günü” olarak kutlanmaktadır.

1143-) marco polo
italyan gezgindir.
doğum tarihi: 15 eylül 1254, venedik, italya
ölüm tarihi ve yeri: 8 ocak 1324, venedik, italya
asya'ya 24 yıl sürecek bir seyahate çıkmıştır. bu zaman dilimde uzak doğu ile ticaret yolları geliştirmeye çalışan marco polo, parası olan insanların mallarını satmak üzere anlaşmalar yapmıştır. bu olay günümüz “risk sermayesi”nin ilk örneğidir.
dünya seyahati:
papa ıx. gregorius, babası ile amcasını kubilay han'a mektup göndermekle görevlendirdi (1271). marco polo, onlarla birlikte hanbalık'a (pekin) gitti. anadolu'yu, mezopotamya'yı, iran'ı, türkistan'ı, pamir dağları'nı, gobi çölü'nü ve çin'i dolaştı. 2,5 yıl kadar süren bu yolculuklarından sonra kubilay han'ın verdiği görevle 17 yıl doğu ülkelerini dolaştı. tarih, etnografya ve coğrafya incelemeleri yaptı.
son sözleri, "kimse bana inanmayacağı için gördüklerimin yarısını bile anlatmadım" olmuştur.
önemli not: marco polo, anadolu'dan türkiye şeklinde bahsetmiştir.

1144-) hatay devleti (cumhuriyeti)
iskenderun sancağı'nın 2 eylül 1938'de bağımsızlığını ilan etmesi ile kurulmuş olan türk devleti. 29 haziran 1939 günü devletin yasama organı olan 22 üyesi türk olan 40 üyeli hatay devleti millet meclisinin aldığı karar gereği türkiye'ye katılmış ve hatay ili olmuştur.
devlet başkanı (cumhurbaşkanı): tayfur sökmen
başbakan: abdurrahman melek
meclis başkanı: abdülgani türkmen

1145-) ibn fadlan
(877 - 960), 10. yüzyılda yaşamış bir arap din bilgini ve gezginidir. seyahatnamesinde türklerle ilgili bilgiler yer almaktadır.
abbasi halifesi muktedir’in 921’de idil ön bulgarları hükümdarı almış han'a gönderdiği heyette yer aldı. görevi, oradaki müslüman bilginleri denetlemek, halifenin mektup ve armağanlarını sunmaktı. önemli bir diplomat ve dikkatli bir gezgin olarak kabul edilen ibn fadlan, bu yolculuğunu 'rihla' (seyahatname) ve kitab ila malik al-saqaliba adlı ünlü yapıtında anlatmıştır.
not: "kitab ila malik al-saqaliba" adlı kitabında, volga ön bulgarlar'nın ülkesi ve halkına ilişkin gözlemleri yanı sıra, yolculuğu sırasında gördüğü yerler ve halklarla ilgili önemli bilgiler de aktarmıştır. bunlar arasında, oğuzlar, başkırtlar, ön bulgarlar ve peçenekler ve tatarlar da vardır. maveraünnehir’de henüz devlet öncesi bir düzende yaşamakta olan türklere (oğuzlara) ilişkin gözlemler yapmıştır.

1146-) aprın çor tigin
uygur dönemine ait mani dininin etkisinde şiirler yazmış adı bilinen ilk türk şairidir. turfan kazılarında bulunan şiirleri ilk kez a. von le coq tarafından 1919'da yayımlanmıştır. bulunan iki şiirinden ilki, üç dörtlükten oluşan ve ilahi tarzında yazılmış bir övgü olup ilk dörtlüğü zedelenmiştir.
aprın çor tigin’in ikinci şiiri, aşk konusunda yazılmış din dışı bir şiirdir. yedi dörtlükten oluşan bu şiirin ilk dörtlüğü kayıptır. “sevgili” adı verilebilecek olan bu şiir, uygur edebiyatının ilk ve en eski lirik şiir örneği sayılır.

1147-) süleyman şah'ın mezarı
türkler için büyük manevi değer taşıyan caber kalesi, fransa ile tbmm hükûmeti arasında 20 ekim 1921 tarihinde imzalanan ankara antlaşmasının 9. maddesi gereğince türk mezarı adı altında tanınan kabri, müştemilatı ile beraber türkiye'ye bırakıldı ve türkiye’ye orada muhafızlar bulundurma ve türk bayrağını çekme hakkı tanındı.
suriye hükûmeti, fırat nehri üzerinde 1966 tarihinde başlattığı tebke barajı'nın 1973 yılı içerisinde her türlü inşaatını bitireceğini ve barajın su toplamaya başlamasıyla caber kalesinin tamamen baraj suları altında kalacağını ileri sürerek, türk hükûmetinden türbenin yerini değiştirilmesi veya türbenin türkiye’ye naklini talep etti. yeni ortaya çıkan durum üzerine türkiye ve suriye hükûmetleri arasında yapılan görüşmeler sonucunda imzalanan antlaşmaya göre; 1973 yılında süleyman şah türbesi müştemilatı ile birlikte, halep'e 123, şanlıurfa'ya 92 km uzaklıktaki fırat'ın doğu kıyısındaki karakozak köyü yakınındaki yeni yerine nakledildi.
22 şubat 2015'te, türk silahlı kuvvetleri artan güvenlik problemleri ve ışid tehdidi nedeniyle şah fırat isimli askeri bir operasyon ile türbede bulunan 40 askeri ülkeye geri getirmek için suriye'ye girdi. operasyonda 572 asker ve 20. zırhlı tugay’a bağlı m-60 a3 tipi 50 adet tank ile birlikte sınırda devriye görevi yapan f-16 uçakları görev almıştır. türbede bulunan süleyman şah'ın naaşı ve diğer manevi değeri bulunan eşyalar suriye'nin halep ilinin eşme köyü sınırları içerisindeki yeni yerine taşınmıştır.
not1: süleyman şah türbesi, türkiye'nin kendi sınırları dışında sahip olduğu eksklav statüsündeki tek toprak parçasıdır.
not2: türbe'de osmanlı imparatorluğu'nun kurucusu ve ilk padişahı osman gazi'nin babası ertuğrul gazi'nin atası olabileceği farzolunan süleyman şah'ın ve iki askerinin naaşları bulunmaktadır.

1148-) adana dârüleytâm-ı osmani
adana'da 1909 adana olayları'nın ardından ermeni yetimleri için kurulan bir yetimhane idi. dârüleytâm, 1909 yılında adana olayları'nın ardından yetim kalan ermeniler için adana valisi cemal bey'in emriyle ermeni yardımlaşma vakfı ile birlikte inşaasına başlandı. yaklaşık 500 ermeni yetiminin barınmasıyla yetimhane açıldı.
çok önemli not: asıl "darüleytam" (1914-1915)
yetimler yurdu, yetimhâne” anlamına gelen dârüleytam, maarif nâzırı ahmed şükrü bey’in teklifiyle 25 kasım 1914 tarihinde kurulmuş ve önceleri ittihat ve terakkî fırkası’na bağlı olarak 1915 yılı başlarından itibaren faaliyete geçmiştir.
kuruluş amacı, 1. dünya savaşı sırasında türkiye’yi terkeden ingiliz, fransız ve italyanlar’ın boşalttıkları yurt ve mekteplerdeki sahipsiz kalan çocukları himaye altına almaktı. boşaltılan mektep, yurt vb. binalara el konularak bunlar dârüleytam haline getirildi ve savaşlar sebebiyle kimsesiz kalan çocuklar da istanbul’da ve diğer bazı şehirlerde açılan bu müesseselere yerleştirildi.

1149-) darülaceze
1895 yılında padişah 2. abdülhamid'in fermanı üzerine okmeydanı'nda 27.000 metrekarelik bir alan üzerine kurulmuş bir hayır kurumudur.
darülacezede; yüzyıldan beri din, mezhep, dil, ırk, sınıf ve cinsiyet farkı gözetmeksizin bakıma muhtaç kimsesiz, yaşlı ve sakat insanlarla, sokağa terk edilmiş 0-6 yaş arası çocuklar ücretsiz olarak, her türlü ihtiyaçları karşılanarak barındırılmaktadır.
bugün aile ve sosyal hizmetler bakanlığı'na bağlı olan kurum, mülhak bütçe ile yönetilmektedir. darülaceze'nin gelirleri, hayırseverlerin bağışları, zekat, adak, kurban bağışı, gayrimenkul hibeleri ve bunlardan alınan kiralar ile belediyece tahsil edilen %10 eğlence resminin %10'undan oluşmaktadır.

1150-) darüşşafaka
istanbul'da, sultan abdülaziz'in fermanı ile kuruluşu 1863 yılına dayanan parasız, yatılı, karma öğretim kurumudur. türkiye’nin eğitim alanındaki ilk sivil toplum kuruluşu olarak 1863 yılında faaliyete geçen darüşşafaka cemiyeti tarafından kurulmuştur. kelime anlamı "şefkat yuvası" olan kurumda, babası veya annesi hayatta olmayan, maddi olanakları yetersiz, sınavla seçilmiş öğrencilere dokuz yıllık, tam burslu, yatılı öğrenim verilmektedir.

1151-) ankara etnografya müzesi
ankara'nın altındağ ilçesinde bulunmaktadır. kurtuluş savaşı'nda cuma namazlarının kılındığı eski adı namazgâh tepesi olan yerde 1930 yılında kuruldu. önceleri arkeoloji müzesi olarak kullanılması düşünülmüş, sonra resim heykel müzesi olmasına karar verilmiş, açılış töreninden sonra bugünkü işlevine kavuşmuştur.
bina, cumhuriyet döneminin önemli mimarlarından biri olan arif hikmet koyunoğlu tarafından yapılmıştır. müze önünde at üstünde duran bronz atatürk heykeli 1927'de türkiye cumhuriyeti millî eğitim bakanlığı tarafından italyan sanatkâr pietro canonica'ya yaptırılmıştır.
not: mustafa kemal atatürk'ün naaşı, anıtkabir'in inşaası tamamlanana kadar 1938-1953 yılları arasında etnoğrafya müzesinde muhafaza edilmiştir.

1152-) ahlat
van gölü'nün kuzeybatısında 22.000 nüfuslu bitlis iline bağlı bir ilçe. kuzeyinde muş iline bağlı bulanık ve malazgirt ilçeleri, batısında muş ili, güneyinde van gölü, güneybatısında tatvan ve bitlis, doğusunda ise yine van gölü ve adilcevaz ilçesiyle sınırlıdır. islam dünyasında "kubbet-ül islam" olarak da bilinir.
ahlat şehri, tarihi mezarlıklarıyla ön plana çıkan bir ilçedir. selçuklu döneminden kalan mezar taşları türk tarihi açısından önemli bir değere sahiptir. bunların yanı sıra yine selçuklular dönemine ait, lahit mezar özelliği taşıyan kümbet mezarlar bulunmaktadır ki bu mezarlar yörede sıkça kullanılan ahlat'a özgü taşlarla yapılmıştır. ilçede taş işlemeciliğinin ön planda olduğunun bir göstergesi olan bu kümbetlerde, dönemin saygın kişilerinin mezarları bulunmaktadır.
not: ahlat selçuklu mezarlığı, görülmeye değer tarihi yerlerin en başında gelmektedir.

1153-) ayder
rize'nin çamlıhemşin ilçesinin 19 km güneydoğusunda yer alan 1350 m rakımda ladin ve kayın ormanlarıyla kaplı bir yayladır.

1154-) uzungöl
türkiye'nin trabzon ilinde yer alan bir heyelan set gölüdür. çaykara ilçesinin uzungöl mahallesi'nde bulunur. yamaçlardan düşen kayaların, haldizen deresinin önünü kapatmasıyla oluşmuştur.

1155-) sümela manastırı
trabzon ilinin maçka ilçesindeki altındere vadisi sınırları içerisinde yer alan meryem ana deresi'nin batı yamaçlarında yer alan, kara tepesinin üzerinde ve deniz seviyesinden 1.150 m yükseklikte konumlanmış rum ortodoks manastır ve kilise kompleksidir.
2010 yılında türkiye cumhuriyeti hükûmeti'nin izni ile hristiyanlarca meryem ana'nın göğe yükseliş günü olarak kabul edilen ve kutsal sayılan 15 ağustos günü 88 yıl aradan sonra ilk ayin düzenlenmiş, ayini istanbul rum ortodoks patrikhanesi ekümenik patriği ı. bartholomeos yönetmiştir.

1156-) türkiye'nin önemli antik kentleri
1.efes antik kenti - izmir
2.assos antik kenti - çanakkale
3.troya antik kenti - çanakkale
4.perge antik kenti - antalya
5.side antik kent - antalya
6.tripolis antik kent - denizli
7.hierapolis antik kent - denizli
8.sart antik kent - manisa
9.anavarza antik kent - adana
10.hadrianapolis antik kent - karabük
11.konuralp antik kent - düzce
12.santa - gümüşhane
13.ani antik kenti - kars
14.zeugma antik kenti - gaziantep
15.kültepe - kayseri
16.dara antik kent - mardin
17.bodrum antik tiyatro - muğla
18.çatalhöyük antik kenti - konya
19.termessos antik şehri - antalya
20.sagalassos antik kenti - burdur
21.aigai antik kenti - manisa
22.olba antik kenti - mersin
23.afrodisias antik kenti - aydın
24.aizanoi antik kenti - kütahya
25.bergama antik şehri - izmir
26.xanthos-letoon antik kenti - antalya - muğla
27.kibyra antik kenti - burdur
28.patara antik kenti - antalya
29.myra antik kenti - antalya
30.aspendos antik kenti - antalya
31.phaselis antik kenti - antalya
32.stratonikeia antik kenti - muğla
33.knidos antik kenti - muğla
34.soli-pompeiopolis antik kenti - mersin
35.anemurium antik kenti - mersin
36.priene antik kenti - aydın
37.sardes antik kenti - manisa
38.laodikya antik kenti - denizli
39.eski ahlat kenti - bitlis
40.hattuşaş antik kenti - çorum
41.nemrut dağı - adıyaman
42.germanicia antik kenti - kahramanmaraş

1157-) iskender
(mö 356 - mö 323), asıl adıyla 3. aleksandros veya yaygın adıyla büyük iskender, antik makedonya krallığı'nın mö 336 - 323 yılları arasındaki kralıdır. mö 356 yılında pella'da doğdu ve 20 yaşında babası 2. filip'in yerine tahta geçti. iktidarının uzun yıllarını güneybatı asya ve kuzeydoğu afrika'da eşi benzeri görülmemiş büyük askerî seferlerle geçirdi ve 30 yaşına geldiğinde yunanistan'dan kuzeybatı hindistan'a kadar uzanan antik dünyanın en büyük imparatorluklarından birini oluşturdu.
hükümdarlığı süresince girdiği hiçbir muharebede yenilmeyen büyük iskender, pek çok uzman kişi tarafından tarihin en başarılı askerî komutanlarından birisi olarak kabul edilir.

1158-) ümit burnu
güney afrika cumhuriyeti'ndeki cape yarımadası'nın güneydeki uç noktasıdır. denize doğru uzanan kayalık bir burun olan ümit burnu denizden yaklaşık 245 metre yüksektedir. afrika'nın en güneydeki noktası olduğu yaygın kanı olmakla birlikte, kıtanın gerçek güney ucu ümit burnu'nun 160 km güneydoğusundaki agulhas burnu'dur (cape agulhas).
not: ümit burnu'nu 1488'de portekizli kâşif bartolomeu dias keşfetti ve buraya fırtınalar burnu (cabo das tormentas) adını verdi.

1159-) cebelitarık boğazı
akdeniz ile atlas okyanusu'nu birleştiren, avrupa ile afrika kıtalarını ayıran boğazdır. antik çağda herkül'ün sütunları olarak da bilinirdi. 60 km uzunluğunda ve 44 km genişliğinde olup en derin yeri ise -426 m olan boğaz, adını tarık bin ziyad'dan almaktadır.

1160-) tarık bin ziyad
endülüs'te islam hakimiyetini sağlamış berberi asıllı emevîli komutandı. cebelitarık boğazı'nın adı kendisinden gelmiştir: arapça cebel "dağ" demektir, ve cebel-i tarık ise "tarık'ın dağı" manasına gelmektedir.

1161-) halid bin velid
seyfullah (allah'ın kılıcı) olarak da bilinen halid bin velid, hicretten 35-39 yıl kadar önce mekke'de doğdu. hz. peygamber'in seyfullah unvanı verdiği meşhur kumandan sahabi olarak bilinir.
halid bin velid, tarihte cesareti ile anıldı; hz. muhammed, hz. ebu bekir ve hz. ömer'in askerlerine kumanda etti. giriştiği savaşlarda hiç yenilgi almayarak tarihteki en iyi askeri kumandanlardan biri oldu. en büyük stratejik başarısı, 633'den 636'ya, üç yıl gibi kısa bir süre içerisinde pers imparatorluğunu ve roma'nın suriye topraklarını fethetmiş olmasıydı.

1162-) okyanusya ülkelerinin başkentleri
avustralya, kanberra
fiji, suva kiribati
güney, tarava
marshall adaları, majuro
mikronezya federal devletleri, palikir
nauru palau, melekeok
papua yeni gine, port moresby samoa
apia solomon adaları, honiara
tonga, nuku'alofa
tuvalu, funafuti
vanuatu, port vila
yeni zelanda, wellington

1163-) amerika ülkelerinin başkentleri
abd, washington d.c.
antigua ve barbuda, saint john's
bahamalar, nassaubarbados, bridgetown
belize, belmopan
dominik cumhuriyeti, santo domingo
dominika,roseau
el salvador,san salvador
grenada,saint george's
guatemala,guatemala
haiti,port-au-prince
honduras,tegucigalpa
jamaika,kingston
kanada,ottawa
kosta rika, san josé
küba,havana
meksika,meksika
nikaragua, managua
panama,panama
saint kitts ve nevis, basseterre
saint lucia, castries
saint vincent ve grenadinler,kingstown
trinidad ve tobago,port of spain
brezilya, brasilia
guyana, gerogetowm
bolivya, la paz
uruguay, caracas
şili, santiago
paraguay, asuncion
kolombiya, bogota
venezuela, montevideo
surinami ,paramaribo
arjantin, buenos aires
peru, lima
ekvador, quito

1164-) afrika ülkelerinin başkentleri
botsvana, gaborone
lesoto, maseru
namibya, windhoek
svaziland, mbabane
çad, n'djamena
kongo,brazavil
angola, luanda
kamerun, aounde
gabon, librevill
ekvator ginesi, malabo
mısır, kahire
fas, rabat
cezayir, cezayir
sudan, hartu
kenya, nairobi
libya, trablus
nijer, niamey
benin, porto novo
tunus, tunus
batı sahra, el aaiun
gambia, banjul
gana, accra
moritanya, nouakchott
mali, bamako
senegal, dakar
brundi,bujumbura
somali ,mogadişu
uganda,kampala
eritre,asmara
mozambik,maputo
zambiya, lusaka
zimbabve, harare
ruanda, kigali
madagaskar, antananarivo
demokratik kongo cumhuriyeti, kinşasa
burkina faso, ouagadougou
sao tome ve principe, sao tome

1165-) asya ülkelerinin başkentleri
afganistan, kabil
azerbaycan, bakü
bahreyn, manama
bangladeş, dakka
btuhan, thimphu
bae, abu dabi
brunei, bandar seri begavan
çin, pekin
doğu timor, dili
endonezya, cakarta
ermenistan, erivan
filipinler, manila
güney kore, seul
gürcistan, tiflis
hindistan, yeni delhi
ırak, bağdat
iran, tahran
israil, kudüs
japonya, tokyo
kamboçya, phnom penh
katar, doha
kazakistan, nur sultan
kıbrıs, lefkoşa
kırgızistan, bişkek
kuveyt, kuveyt
kuzey kore, pyongyang
laos, vientiane
lübnan, beyrut
maldivler, male
malezya, kuala lumpur
mısır, kahire
moğolistan, ulan batur
myanmar, naypyidaw
nepal, katmandu
özbekistan, taşkent
pakistan, islamabad
rusya, moskova
sri lanka, kolombo
singapur, singapur
suriye, şam
suudi arabistan, riyad
tacikistan, duşanbe
tayland, bangkok
türkiye, ankara
türkmenistan, aşkabat
umman, maksat
ürdün, amman
vietnam, hanoi
filistin, kudüs,ramallah
yemen, san'a

1166-) avrupa ülkelerinin başkentleri
almanya, berlin
avusturya, viyana
belçika, brüksel
birleşik krallık, londra
fransa, paris
hollanda, amsterdam
irlanda, dublin
isviçre, bern
lihtenştayn, vaduz
lüksemburg, lüksemburg
monako, monako
beyaz rusya, minsk
bulgaristan,
sofyaçekya, prag
macaristan, budapeşte
moldova, kişinev
polonya, varşova
romanya, bükreş
slovakya, bratislava
ukrayna, kiev
danimarka, kopenhag
estonya, tallinn
finlandiya, helsinki
isveç, stokholm
izlanda, reykjavik
letonya, riga
litvanya, vilnius
norveç, oslo
andorra, andorra la vella
arnavutluk, tiran
bosna-hersek, saraybosna
hırvatistan, zagreb
ispanya, madrid
italya, roma
karadağ, podgorica
makedonya, üsküp
malta, valetta
portekiz, lizbon
san marino, san marino
sırbistan, belgrad
slovenya, ljubljana
vatikan, vatikan
yunanistan, atina
abhazya, sohum
dağlık karabağ, hankendi

1167-) dünyanın en büyük sanat müzeleri
louvre müzesi, paris.
state hermitage müzesi, st. petersburg.
çin ulusal müzesi, pekin.
metropolitan museum of art, new york city.
vatikan müzeleri, vatican city, roma.

1168-) kardak krizi
1995 tarihinde yunanistan ile türkiye (dönemin başbakanı tansu çiller'dir) arasında figen akat isimli türk bandıralı kargo gemisinin kardak kayalıkları'nda karaya oturması sonucu türk ve yunan kurtarma ekipleri arasında çıkan anlaşmazlık sonucu patlayan diplomatik ve askeri krizdir. iki ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir.

1169-) muhyiddin ibnü'l-arabî
ünlü endülüslü islâm düşünürü, mutasavvıf, yazar ve şair. şeyhü'l ekber unvanı ile de bilinir. fütuhat-ı medeniyye ve fütuhat-ı mekkiyye adlı eseri ile bilinir.
not: endülüs emevîleri, abbasilerin, emevî hanedanına son vermesi ile 10. emevi halifesi hişam bin abdülmelik'in torunu ve muaviye bin hişâm'in oğlu abdurrahman, ispanya'ya giderek burada 756 yılında endülüs emevî devleti'ni kurdu. başkentleri ispanya'nın cordoba sehriydi. kurtuba ulucamii, elhamra sarayı, el-melviye (la giralda), caferiye sarayı, altın kule, çeşitli şehirlerde bulunan “alkazar” türü yapılar endülüsler dönemine ait ispanya'daki tarihi eserlerdir.

1170-) saddam hüseyin
ıraklı siyasetçi. ırak'ın beşinci cumhurbaşkanıdır. arap milliyetçiliği ile arap sosyalizminin bir karışımı olan baasçılığı benimsemiş olan baas partisi'nin ve daha sonra baas partisi ırak kolu'nun önde gelen bir üyesi olarak bu partiyi iktidara taşıyan 1968 darbesinde anahtar rol oynamıştır.
5 kasım 2006'da, 1982'de duceyl'de 148 ıraklı şiinin öldürülmesinden sorumlu tutularak idam cezasına mahkûm edildi. 30 aralık 2006'da asılarak idam edildi.

1171-) ruhullah musavi humeyni
iranlı siyasetçi ve şii din adamı. iran islam devrimi'nin siyasi ve ruhani lideriydi. muhammed rıza pehlevi rejimine son verip islam cumhuriyeti'ni kurdu ve devrimden sonraki tüm dinî ve siyasî yetkileri elinde tuttu.

1172-) yaser arafat
tam adıyla muhammed abdurrahman abdurrauf arafat el-kudva el-hüseyni, kod adı ebu ammar olan filistinli lider. filistin kurtuluş örgütünün lideri ve filistin ulusal yönetimi'nin ilk başkanı olan arafat, filistin'in özerkliği için israil'e karşı mücadele etmiştir. kasım 2004'te vefat etmiştir.

1173-) kobe bean bryant
lakabı black mamba, nba takımlarından los angeles lakers'ın formasını giymiş amerikalı profesyonel basketbolcudur. 1.98 boyunda olan bryant şutör gard ve kısa forvet pozisyonunda görev almıştır. nba tarihinin en önemli basketbolcularından birisi olarak gösterilmektedir. ocak 2020'de helikopter kazasında vefat etmiştir.

1174-) ingiltere
futbolun beşiği ingiltere'dir.

1175-) binbir gece masalları
orta çağ'da kaleme alınmış olan orta doğu kökenli edebi eserdir. prenses şehrazad'ın hükümdar kocası şehriyar'a anlattığı hikâyelerden oluşur.
binbir gece masalları, arap edebiyatının en güzel eserlerinden biri olarak görülür. gerek eskiliği gerekse anonim oluşu, bu masalların hızla yayılmasına yol açmıştır. hatta çok sonraları "binbir gündüz masalları" adında başka bir seri de ortaya çıkmıştır. hemen hemen tüm dünya dillerine çevrilen masallar arasında "ali baba ve kırk haramiler", "denizci sinbad" ve "alaaddin'in sihirli lambası" da yer almaktadır.

1176-) türk devletleri teşkilâtı
3 ekim 2009'da nahçıvan'da imzalanan nahçıvan anlaşması ile azerbaycan, kazakistan, kırgızistan ve türkiye arasında kurulmuş olan uluslararası örgüttür. türk devletleri teşkilâtı’nın temeli 1992 yılında ankara’da ilki düzenlenen türkçe konuşan devletler devlet başkanları zirveleri ile atılmıştır. daha sonrasında nahçıvan anlaşması ile birlikte teşkilât hâlini almıştır. öncesinde türk dili konuşan ülkeler işbirliği konseyi, kısa adıyla türk konseyi veya "türk keneşi" olarak anılan örgütün unvanı, 12 kasım 2021 tarihinde düzenlenen istanbul zirvesi sırasında türk devletleri teşkilâtı olarak değiştirilmiştir. teşkilâtın amacı türk devletleri arasında kapsamlı ve çok taraflı işbirliğini teşvik etmektir.
üye devletler:
azerbaycan
kazakistan
kırgızistan
türkiye
özbekistan
2 gözlemci ülke:
macaristan
türkmenistan
genel sekreter:
kazakistan bağdad amreyev
onursal başkan:
kazakistan nursultan nazarbayev
not: türk devletleri teşkilâtı'nın ilk merkez ofisi istanbul'un beşiktaş ilçesinde yer almaktaydı. 12 kasım 2021 tarihinde, fatih ilçesinde yer alan arif paşa konağı türk devletleri teşkilâtı'na tahsis edilmiş, gerçekleştirilen bayrak çekme töreniyle hizmete açılmıştır.

1177-) islam işbirliği teşkilatı (iit)
eylül 1969 tarihinde fas'ın başkenti rabat'ta toplanıp islam ülkelerini çatısı altında toplamak üzere kurulan 57 üyeye sahip, uluslararası hukuk tüzel kişiliğini haiz bir uluslararası teşkilattır.
2011 yılında kazakistan'ın başkenti nur-sultan'da düzenlenen islam konferansı teşkilatı'nın 38. dışişleri bakanları toplantısında alınan karar gereğince örgütün ismi islam işbirliği teşkilatı olarak değiştirildi.
church of god adlı tarikata bağlı denis michael rohan adında avustralyalı bir hristiyan'ın 21 ağustos 1969 tarihinde mescid-i aksa'yı kundaklamayı denemesinden sonra islam ülkeleri başkanları bm'de daimi olarak temsil de edilen islam konferansı teşkilatını kurdular. pakistan'daki ikinci toplantılarında islam kalkınma bankası'nın kuruluş planı gündeme getirildi. bunun ardından ikö maliye ve ekonomik işleri bakanları 1973 yılında katıldıkları cidde toplantısında mali ve parasal bir müessesenin kuruluşunun önemini vurguladılar. nihayet islam konferansı teşkilatı'nın 20 ekim 1975 tarihli zirve toplantısında islam kalkınma bankası'nın kuruluş planı onaylandı. bugün islam ülkelerinin tek çatı altında toplandığı tek kuruluş sıfatına sahiptir.
25 eylül 1969 tarihinde cidde, suudi arabistan’da kurulan örgütün 57 üyesi bulunmaktadır, türkiye kuruluşundan beri üyedir.
not1: hüseyin ibrahim taha, çadlı diplomat ve siyasetçidir. 17 kasım 2021'de suudi yusuf bin ahmed el useymim'in yerine islam işbirliği teşkilatı genel sekreterliği görevine seçildi.
not2: ekmeleddin mehmet ihsanoğlu, türk bilim tarihi profesörü, akademisyen, diplomat, siyasetçi, yazardır. 2004 ve 2014 yılları arasında birleşmiş milletler'den sonra ikinci büyük uluslararası örgüt olan islam işbirliği teşkilatı’nın genel sekreterliğini sürdürmüştür.
not3: iit'nin merkezi cidde'dir (suudi arabistan).

1178-) nato
kuzey atlantik antlaşması örgütü, 4 nisan 1949'da 12 ülke tarafından imzalanan kuzey atlantik antlaşması'na dayanarak kurulan ve farklı dönemlerde 18 ülkenin daha katıldığı uluslararası askerî ittifaktır. örgüt üyeleri herhangi bir dış güçten gelebilecek saldırıya karşı ortak savunma yapmaktadır. norveçli siyasetçi jens stoltenberg, nato'nun 13. genel sekreteridir ve bu görevi 2014 yılından beri sürdürmektedir.
üye devletler:
birleşik devletleri (1949)
belçika (1949)
birleşik krallık (1949)
danimarka (1949)
fransa (1949)
hollanda (1949)
italya (1949)
izlanda (1949)
kanada (1949)
lüksemburg (1949)
norveç (1949)
portekiz (1949)
türkiye (1952)
yunanistan (1952)
almanya (1955)
ispanya (1982)
çek cumhuriyeti (1999)
macaristan (1999)
polonya (1999)
bulgaristan (2004)
estonya (2004)
letonya (2004)
litvanya (2004)
romanya (2004)
slovakya (2004)
slovenya (2004)
arnavutluk (2009)
hırvatistan (2009)
karadağ (2017)
kuzey makedonya (2020)
not1: nato, ikinci dünya savaşı'nın bitmesinden sonra 1949'da 12 ülke tarafından kuruldu. bu ülkeler abd, ingiltere, kanada, fransa, italya, hollanda, norveç, portekiz, lüksemburg, izlanda, danimarka ve belçika'ydı.
not2: türkiye, kore savaşına asker gönderdikten sonra 1952 yılında yunanistan ile birlikte nato üyeliğine kabul edilmiştir (menderes dönemi).
not3: 2009'da arnavutluk ve hırvatistan, 2017'de karadağ ve son olarak 2020'de yunanistan'ın bütün engelleme çabalarına rağmen kuzey makedonya nato üyesi ülkeler oldu.
not4: nato üyesi olmak isteyen ülkeler; gürcistan, bosna hersek, ukrayna, isveç ve finlandiya.
not5: türkiye, terör örgütlerine desteklerinden dolayı isveç ve finlandiya'nın nato üyeliğine olumsuz bakmaktadır.
not6: izlanda nato üyesi olup da ordusu olmayan tek ülkedir.
not7: nato'nun merkezi brüksel'dir (belçika).
not8: nato'nun resmi dilleri ingilizce ve fransızcadır.
not9: nato antlaşması'nın beşinci maddesi: ‘‘taraflar, kuzey amerika'da veya avrupa'da kendilerinden birine ya da daha fazlasına yöneltilecek silahlı bir saldırının, hepsine yönelmiş bir saldırı olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir saldırı olursa, bm yasası'nın 51'inci maddesi'nde tanınan bireysel ya da kollektif öz savunma hakkını kullanarak herbirinin, kuzey atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile uyum içinde, silahlı güç kullanımı da dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak, saldırıya uğrayan taraf ya da taraflar'a yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır."
not10: kuzey atlantik antlaşması'nın örgüte üye ülkelerin silahlı bir saldırıya uğrayan herhangi bir üye ülkeye yardım etmelerini öngören 5. maddesi, nato tarihinde ilk ve tek kez 2001'deki 11 eylül saldırılarından sonra uygulandı. gerçekleştirilen bu saldırıların ardından askerler, nato liderliğindeki isaf'in emrinde afganistan'a konuşlandırıldı.

1179-) pyotr ilyiç çaykovski
romantik dönem rus klasik müzik bestecisidir. senfoni, opera, bale, enstrümantal ve oda müziği ile şarkı gibi birçok tarzda eser vermiştir. günümüz klasik müzik repertuvarında yer alan en popüler konser ve gösteri müziklerini yazmıştır. bunların arasında kuğu gölü, uyuyan güzel, fındıkkıran bale müzikleri, 1812 uvertürü, ilk piyano konçertosu, son üç senfonisi ve yevgeni onegin opera müziği sayılabilir.
5. senfoni 1888’deki ilk seslendirilişinden itibaren büyük başarı kazandı; 1889’da uyuyan güzel balesi sahnelendi; 1890’da yazdığı maça kızı, o yıl çarlık operaevi’nde sahnelendi.

1180-) suna kan
türk keman virtüözü. "harika çocuk" olarak yeteneği küçük yaşta tespit edilen sanatçı, türkiye'nin en iyi keman virtüözlerinden birisi olarak tanındı; uzun yıllar cumhurbaşkanlığı senfoni orkestrası'nda solist ve başkemancı olarak görev yaptı. 1971'den bu yana "devlet sanatçısı" unvanını taşır.
ilk resitalini 18 nisan 1946 yılında ankara devlet konservatuvarı'nın konser salonunda verdi. mozart'ın 5. keman konçertosunu seslendirdiği bu resital nedeniyle “harika çocuk” olarak anıldı ve eğitimine avrupa’da devam etmesi gerekliliği gündeme geldi. 1948’de isme-özel olarak çıkarılan “idil biret ve suna kan’ın yabancı memleketlere müzik tahsiline gönderilmesine dair kanun” (harika çocuk yasası) ile yurt dışında öğrenim görmek için devlet bursu alma imkânı doğdu. yasanın çıkmasından bir süre sonra ailesiyle birlikte önce roma’ya gitti; birlikte çalışacağı eğitimcinin hayatını kaybettiğini öğrenince paris konservatuvarı’na gönderildi. paris’te gabriel bouillon ile çalışan suna kan, 1952 yılında konservatuvarı birincilikle bitirdi.

1181-) peyami safa
türk yazar ve gazeteci. dokuzuncu hariciye koğuşu, matmazel noraliya'nın koltuğu ve yalnızız gibi psikolojik türdeki eserleriyle cumhuriyet dönemi türk edebiyatında ön plana çıktı. yaşamı ve fikrî hayatındaki değişimlerini eserlerine de yansıttı. server bedi takma adıyla birçok roman kaleme aldı.
küçük yaşta başladığı yazın hayatını ölümüne kadar sürdürdü. ağırlıklı olarak milliyetçi ve muhafazakâr bir tutum içinde oldu. fatih-harbiye ve dokuzuncu hariciye koğuşu adlı eserleri türkiye'de millî eğitim bakanlığı tarafından ortaöğretim öğrencilerine tavsiye edilen 100 temel eser listesinde yer aldı.
not1: dokuzuncu hariciye koğuşu: peyami safa'nın en fazla basılan ve beğenilen eseridir. 15 yaşında hasta bir çocuğun 1915 yılındaki olayları anlattığı bir hatıra defteri şeklinde kaleme alınmıştır. romanın başkişisi ve anlatıcısı olan “hasta çocuk”'un isminden romanda bahsedilmez. bilinçli olarak, romancının değil roman kahramanının gözlemlerini esas alan ilk türk romanıdır.
not2: fatih-harbiye: peyami safa tarafından kaleme alınan, 1931 yılında basılan roman. yazar romanında modern bir hayatla ve eski değerlere bağlı bir hayat arasında bocalayan neriman'ın hikâyesini anlatmaktadır.

1182-) jack london
amerikalı gazeteci ve roman yazarı. vahşetin çağrısı, martin eden, demir ökçe, beyaz diş ve deniz kurdu başta olmak üzere elliden fazla kitabın yazarı olan jack london, dünya ticari dergi romanının öncüsü ve yazarlıktan yüksek gelir elde edebilen amerikalıların ilklerindendir.
not: "beyaz diş" meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.
beyaz diş özet: bir kurt yavrusunun hikâyesi anlatılmaktadır. bu kurdun adı beyaz diş'dir. beyaz diş yarı köpek bir anne ile kurt bir babanın yavrusudur.

1183-) behçet necatigil
türk şair, öğretmen ve çevirmen. modern türk şiirinin önde gelen şairlerindendir. herhangi bir edebi akıma katılmamış; bağımsız bir şair ve fikir adamıdır.
bazı şiirleri:
sevgilerde
aile
seni yaşamak
aile durumu
atatürk'ü duymak
yıldızlar
mat
donmuş dallarda çiçek

1184-) johann wolfgang von goethe
alman hezarfen; edebiyatçı, siyasetçi, ressam ve doğabilimcidir. aynı zamanda çeşitli doğa bilimleri alanlarında araştırmalar yapmış ve yayınlar çıkarmıştır. en çok bilinen eserleri "faust" ve "genç werther'in acıları"dır.
not: "faust" meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.

1185-) halide edib adıvar
türk yazar, siyasetçi, akademisyen ve öğretmen. halide onbaşı olarak da bilinir. halide edib, 1919 yılında istanbul halkını ülkenin işgaline karşı harekete geçirmek için yaptığı konuşmaları ile zihinlerde yer etmiş usta bir hatiptir.
kurtuluş savaşı’nda cephede mustafa kemal’in yanında görev yapmış bir sivil olmasına rağmen rütbe alarak savaş kahramanı sayılmıştır. savaş yıllarında anadolu ajansı’nın kurulmasında rol alarak gazetecilik de yapmıştır.
sinekli bakkal adlı romanı, en bilinen eseridir. eserlerinde kadının eğitilmesine ve toplum içindeki konumuna özellikle yer vermiş, yazıları ile kadın hakları savunuculuğu yapmıştır. birçok kitabı sinemaya ve televizyon dizilerine uyarlanmıştır.
sakarya savaşı sırasında onbaşı oldu. yunanların halka verdiği zararları incelemek ve raporlamakla sorumlu tetkik-i mezalim komisyonu’nda görevlendirildi. vurun kahpeye adlı romanının konusu bu dönemde oluştu. türk'ün ateşle imtihanı (1922) adlı anı kitabı, ateşten gömlek (1922), kalp ağrısı (1924), zeyno'nun oğlu adlı romanlarında kurtuluş savaşı'nın değişik yönlerini gerçekçi biçimde dile getirebilmesini savaştaki deneyimlerine borçludur.
bazı eserleri:
heyulâ (1909)
raik’in annesi (1909)
ateşten gömlek (1923- milli mücadeleyi anlatan ilk eserdir)
vurun kahpeye (1923)
zeyno'nun oğlu (1928)
sinekli bakkal (1936- meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)
dağa çıkan kurt (1922)
türkün ateşle imtihanı (1962)
mor salkımlı ev (1963- meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)

1186-) sami paşazade sezai
(d. 1859 - ö. 26 nisan 1936) türk realist öykücü, romancı. türk edebiyatının ilk gerçekçi romanlarından birisi olma özelliğiyle edebiyat tarihinde büyük önem taşıyan "sergüzeşt" adlı romanın yazarıdır. 1892'de yazdığı küçük şeyler ile türk edebiyatında modern kısa hikâyenin kurucularındandır.
not: "sergüzeşt" meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.

1187-) ahmed arif
türk şair ve gazetecidir. türk edebiyatının çok sevilerek yaygın üne kavuşmuş bir şairidir. hayatta iken yayımladığı tek kitabı olan hasretinden prangalar eskittim, türkiye'nin en çok basılan şiir kitaplarındandır. şiirlerini samimi bir anlatımla, alışılmamış bağdaştırmalarla, serbest ölçüyle yazdı.
not1: hasretinden prangalar eskittim (şiir)
seni, anlatabilmek seni.
iyi çocuklara, kahramanlara,
seni, anlatabilmek seni,
namussuza, haldan bilmez,
kahpe yalana.
.....
not2: terketmedi sevdan benin (şiir)
terketmedi sevdan beni,
aç kaldım, susuz kaldım,
hayın, karanlıktı gece,
can garip, can suskun,
can paramparça…
ve ellerim kelepçede,
.....
not3: ay karanlık (şiir)
maviye,
maviye çalar gözlerin,
yangın mavisine.
rüzgarda asi,
körsem,
senden gayrısına yoksam,
.....

1188-) cahit sıtkı tarancı
türk şair, yazar ve çevirmendir. cumhuriyet dönemi türk şiirinin önde gelen şairlerinden biridir. "otuz beş yaş" şiiriyle özdeşleşen tarancı, "sanat için sanat" anlayışına bağlı kaldı.
ömrümde sükût (1933), otuz beş yaş (1946), düşten güzel (1952) ve ölümünden sonra yayımlanan sonrası (1957) ile bütün şiirleri (1983) adlı şiir kitaplarının yanı sıra çeşitli hikâyeler yazmış ve bu hikâyeler tarancı'nın ölümünün 50. yılında gün eksilmesin penceremden (2006) adıyla yayımlanmıştır.
bazı şiirleri:
otuz beş yaş
desem ki
memleket isterim
not1: "otuz beş yaş" eseri meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır.
otuz beş yaş (şiir)
yaş otuz beş! yolun yarısı eder.
dante gibi ortasındayız ömrün.
delikanlı çağımızdaki cevher,
yalvarmak, yakarmak nafile bugün,
gözünün yaşına bakmadan gider.
.....
not2: desem ki (şiir)
desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır,
rüzgarların en ferahlatıcısı senden esiyor,
sende seyrediyorum denizlerin en mavisini,
ormanların en kuytusunu sende gezmekteyim,
senden kopardım çiçeklerin en solmazını,
toprakların en bereketlisini sende sürdüm,
.....
not3: memleket isterim (şiir)
memleket isterim
gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun;
kuşların çiçeklerin diyarı olsun.
memleket isterim
ne başta dert ne gönülde hasret olsun;
.....

1189-) eyfel kulesi 1887 ile 1889 yılları arasında gustave eiffel'in firması tarafından, fransız devrimi'nin 100. yıl kutlamaları çerçevesinde düzenlenen expo 1889 paris fuarının giriş kapısı olarak inşa edilmiştir.
önemli not: dünyanın yeni yedi harikası arasında bulunmamaktadır.

1190-) özgürlük heykeli
(ingilizce: statue of liberty) ya da resmî adıyla dünyayı aydınlatan özgürlük, abd'nin new york şehrindeki liberty (özgürlük) adası üzerinde, inşa edildiği 1886 yılından bu yana amerika'nın simgesi olan anıtsal heykeli ve gözlem kulesidir. dünyanın en tanınan anıtlarından biridir.
bakırdan yapılan özgürlük heykeli, fransa tarafından kuruluşunun 100. yılı nedeniyle abd'ye hediye edilmiştir. 1884-1886 yılları arasında inşa edilmiştir. abd'nin new york şehrindeki özgürlük adası'nda yer alır.
heykel, sağ elinde bir meşale, sol elinde ise bir hitabe tutar. tabletin üstünde 4 temmuz 1776 tarihi (bağımsızlık bildirgesi'nin tarihi) yazılıdır.
önemli not: dünyanın yeni yedi harikası arasında bulunmamaktadır.

1191-) kur korumalı tl vadeli mevduat hesabı (kkm ya da kkmh)
türk lirası birikimlerinizi kurdaki değişimlere karşı korumaktadır. kur korumalı tl vadeli mevduat hesabı, hesap açılışı sırasında sunulan faiz oranı ile getiri sağlamakta, vade boyunca olası kur hareketlerine karşı birikimlerinizi korumaktadır. (aralık 2021)

1192-) cittaslow
1999 yılında italya'da kurulmuş uluslararası bir belediyeler birliğidir. kelime kökeni italyanca "città (şehir)" ve ingilizce "slow (yavaş)" kelimelerinin birleşmesiyle türetilen "cittaslow", "sakin şehir" anlamında kullanılmaktadır.
türkiye'deki sakin şehirler:
ahlat, bitlis
akyaka, muğla
arapgir, malatya
eğirdir, ısparta
foça, izmir
gerze, sinop
gökçeada, çanakkale
göynük, bolu
güdül, ankara
halfeti, şanlıurfa
izmir
iznik, bursa
kemaliye, erzincan (son sakin şehrimiz)
köyceğiz, muğla
mudurnu, bolu
perşembe, ordu
seferihisar, izmir (ilk sakin şehrimiz)
şavşat, artvin
taraklı, sakarya
uzundere, erzurum
vize, kırklareli
yalvaç, ısparta
yenipazar, aydın

1193-) füsun nalan açın
halk arasında bilinen sahne adıyla akrep nalân, (26 nisan 1954, ankara - 4 mart 2022, muğla), türk pop müziği şarkıcısı ve oyuncusudur. mart ayında vefat etmiştir.
bazı şarkıları:
karlar düşer
dağ çiçeği
halikarnas
fani dünya
zil zurna sevdalar

1194-) özdemir asaf
(11 haziran 1923 - 28 ocak 1981), cumhuriyet dönemi türk şairlerdendir. ilk yazısı servet-i fünûn (uyanış) dergisinde çıktı. 1951 yılında sanat basımevi'ni kurdu ve kitaplarını yuvarlak masa yayınları adı altında yayımladı. 1962'de mehmet ali aybar öncülüğünde kurulan temel hakları yaşatma derneği'nin kurucularından oldu.
not1: aşk (şiir)
sen kocaman çöllerde bir kalabalık gibisin,
kocaman denizlerde ender bir balık gibisin.
bir ısıtır, bir üşütür, bir ağlatır bir güldürür;
sen hem bir hastalık hem de sağlık gibisin.
.....
not2: lavinia (şiir)
sana gitme demeyeceğim.
üşüyorsun ceketimi al.
günün en güzel saatleri bunlar.
yanımda kal.
sana gitme demeyeceğim.
.....
not3: akıl gözü (şiir)
seni bulmaktan önce aramak isterim.
seni sevmekten önce anlamak isterim.
seni bir yaşam boyu bitirmek değil de,
sana hep, hep yeniden başlamak isterim.
.....

1195-) ferdinand macellan
1519'dan 1522'ye kadar doğu hint adaları'na beraber sefer düzenlediği dostu juan sebastián elcano ile birlikte, dünyanın çevresini dolaşan ilk insan olan portekizli kaptan ve kâşiftir.

1196-) kamila valeryevna valieva
tatar asıllı rus patencidir. 15 yaşında katıldığı 2022 avrupa artistik buz pateni şampiyonasında birinci olmuştur.

1197-) yusuf eymen velieceoğlu
hakkari'deki şehit selahattin ilköğretim okulu'nun 2'nci sınıf öğrencisi 8 yaşındakği yusuf eymen velieceoğlu, 2 bin 557 öğrenci arasında, öğretmen gözetiminde yapılan, kanada merkezli caribou matematik organizasyonu'nda tüm soruları doğru yanıtlayarak, dünya şampiyonu oldu. (ocak 2021)

1198-) atatürk'ün sözleri
"ben size taarruzu emretmiyorum; ölmeyi emrediyorum. biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler, başka kumandanlar gelebilir." çanakkale cephesi'nde arıburnu-conkbayırı muharebelerinde 57. piyade alayına verdiği emirdir.
"geldikleri gibi giderler." 1918'de, istanbul'un mondros ateşkesi nedeni ile fiilen işgal edilmesi üzerine söylemiştir.
"ya istiklal, ya ölüm" 4-11 eylül 1919 sivas kongresi'nde kurtuluş savaşı'nın parolası olarak söyledi.
"siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makûs (kötü) talihini de yendiniz." 2. inönü savaşı'nda (23 mart-1 nisan 1921) türk ordularının zafer kazanması üzerine batı cephesi komutanı ismet paşa'ya gönderdiği telgrafta söylemiştir.
"hatt-ı müdâfaa yoktur; sath-ı müdâfaa vardır. o satıh bütün vatandır..." sakarya savaşı'nda (23 ağustos-13 eylül 1921) başkomutan olarak türk ordusuna verdiği emirdir.
"ordular ilk hedefiniz akdeniz'dir, ileri!" başkomutan gazi mustafa kemal, başkomutanlık meydan muharebesi (26-30 ağustos 1922) kazanıldıktan hemen sonra büyük taarruz için türk ordularına verdiği emirdir.
"kırk asırlık türk yurdu düşman elinde esir kalamaz." 1923'te adana'da, hatay için söylediği sözdür.
"benim naçiz (gelip geçici, önemsiz) vücudum elbet bir gün toprak olacaktır. fakat türkiye cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır (yaşayacaktır)." 1926'da atatürk'e izmir'de planlanan suikastın açığa çıkması üzerine söylemiş olduğu sözdür.
"...benim şahsi meselem..." 1937'de "hatay benim şahsi davamdır. şakaya gelmeyeceğini bilmelisiniz." demiştir.
“artık istanbul, anadolu’ya hâkim değil, tabi olmak mecburiyetindedir.” mustafa kemal paşa, amasya genelgeyle birlikte, her ilin vali ve komutanlarına yazdığı özel bir mektupta belirtmiştir.
"tarih, bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir." gazi mustafa kemal'in erzurum kongresi'nde söylediği sözdür.

1199-) lara turan
izmir'de yaşayan 10 yaşındaki lara turan, göbeklitepe'yi resmettiği pastel boya çalışmasıyla katıldığı japonya 21'nci kanagawa çocuk resim yarışması'nda 'kanagawa prize' ödülüne layık görüldü. türkiye'den ödül kazanan tek çocuk olan lara, resimde göbeklitepe'nin eski ve yeni halini çizdiğini söyledi. (mart 2021)

1200-) masal oran
artistik buz pateni milli takımı'nın en küçük sporcusu masal oran, avrupa'da kazandığı birinciliklerle “golden book”a (altın kitap) kendi kategorisinde adını yazdıran ilk türk kız sporcu oldu. (mart 2020)

j.) 1201-1300 güncel ve genel kültür bilgileri

1201-) z kuşağı veya z jenerasyonu
temel bir demografik sınıflandırmadır. y kuşağından sonra ve alfa kuşağından önce gelir. z kuşağının neredeyse tüm üyesi x kuşağının evladıdır. araştırmacılar ve popüler medya, 1990'ların sonlarını ve 2010'ların başlarını z kuşağının üyelerinin doğum aralığı olarak kabul eder. küçük yaşlardan itibaren internete ve taşınabilir dijital teknolojiye erişimle büyüyen ilk sosyal nesildir.

1202-) viyana
birleşik krallık merkezli the economist'in yıllık raporuna göre avusturya'nın başkenti viyana dünyanın en yaşanabilir şehri seçildi. (haziran 2022)

1203-) şanlıurfa
islam işbirliği teşkilatının 11.turizm bakanları toplantısında '' 2023 turizm kenti '' olarak seçilmiştir. (haziran 2022)

1204-) kantaron balı
türkiye’de arı kolonilerinden uzakta ve deniz seviyesinden 2 bin 500 metre yükseklikteki mağaradan çıkarılan kantaron balı, kilosu 10 bin euro ile ( 96 bin tl) ile ‘dünyanın en pahalı balı’ olarak guinness rekorlar kitabı'na girdi. (mart 2021)

1205-) jean de la fontaine
fransız şair ve yazardır. yazdığı fabl eserleri ile tanınmıştır.
la fontaine, yazdığı masallarda dede korkut masallarındaki üslupla hayvanlara ahlaki karakterler vererek onların şahıslarında bazı insan karakterlerini tenkit etmiş, bir ahlak dersi vermiştir. buna edebiyatta teşhis ve intak sanatı denir. la fontaine'in bu özelliği çok geç fark edilmiştir. eserlerinde sadelik ve açıklık görülür. konuşma şeklinde akıcı şiirleri, hayvanlar üzerinde tenkitleri, incitmeden iğneleme usulleri ile fransız edebiyatına büyük eserler kazandırmıştır.
la fontaine masallarındaki konular, şark klasiklerinden alınmadır. la fontaine'den çok önceleri yazılmış beydeba'nın kelile ve dimne eserindeki hikâyelerin 18 tanesi, bu fransız edebiyatçısı tarafından şiir şeklinde tekrarlanmıştır. masalları çoğunlukla herkesin anlayabileceği bir şekilde yazılmıştır. la fontaine'in canlı, hızlı, incelik ve nükte dolu bir anlatımı vardır. kişilerini hemen daima hayvanlar arasından seçerse de bazen insanları, bilhassa köylüleri de olaylara karıştırır. sık sık bahsettiği hayvanlar aslan, kurt, tilki, eşek ve horozdur.

1206-) filoloji
dillerin yapısını, tarihsel gelişimini ve birbirleri ile ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.

1207-) james webb uzay teleskobu
kızılötesi astronomiye yönelik bir uzay teleskobudur. uzaya gönderilmiş en güçlü teleskoptur. eskiyen hubble uzay teleskobu'nun kısmen ardılı olacak şekilde planlanmış, nasa öncülüğünde ve esa ile csa'nın desteğiyle geliştirilmiştir. (2022)
not: daha önce de bu teleskop ile ilgili bilgi paylaşmıştım. teleskoptan gelen ve evrenin başlangıcına kadar götürecek fotoğrafları gördükten sonra yeniden paylaşmak istedim.

1208-) rus gazeteci dmitri muratov
nobel barış ödülü'nü açık artırmada 103,5 milyon dolara sattı. bağımsız novaya gazeta'nın genel yayın yönetmeni muratov, altın madalyasının satışından elde edilen gelirin tamamının, savaş nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalan ukraynalı çocuklara yardım için kullanılacağını söyledi. (haziran 2022)
not: 2021 nobel barış ödülü "demokrasi ve basın özgürlüğünün giderek zor şartlarla karşı karşıya kaldığı dünyada bir ideal için mücadele eden tüm gazetecileri temsil ettikerli için" filipinli gazeteci maria ressa ile birlikte muratov'a verilmiştir.

1209-) mehmet büyükekşi
30 mayıs 2022'de türkiye futbol federasyonu başkanlığına aday olduğunu açıkladı. 16 haziran 2022'de tek aday olarak girdiği başkanlık seçiminde 158 oyla başkan seçildi.

1210-) mehmet kuşman
dünyada sadece 38 kişinin bildiği urartuca dilini hem okuyup hem de yazma becerisine sahip olan tek kişidir. 81 yaşındaki kuşman, yaşamının 60 yılını bu dili öğrenme amaçlı geçirdiğini belirtmiştir.

1211-) gökmen uzay havacılık merkezi (bursa)
türkiye'nin ilk ve avrupa'nın en iyi uzay temalı projesi "gökmen uzay havacılık eğitim merkezi" bursa'da yer almaktadır. 13 bin metrekarelik bir alana kurulan eğitim merkezi , 2019 avrupa gayrimenkul ödülleri (european property awards) kapsamında, ‘kamusal yapılar’ kategorisinde ödül kazanmıştır.

1212-) beyaz tren (atatürk'ün vagonu)
atatürk'ün yurt gezilerinde (1935-1938) yılları arasında kullandığı beyaz tren'in özgün tek örneği olan vagon; ankara garda "kurtuluş savaşında atatürk konutu ve demiryolları müzesi" yanında 1964 yılından günümüze sergilenmektedir. atatürk'ün naaşı da izmit'ten ankara'ya beyaz trenle götürülmüştür.

1213-) mustafa ismet inönü
türk asker ve siyasetçidir. türkiye'nin 2. cumhurbaşkanı, cumhuriyet dönemi'ndeki ilk başbakanı ve türk silahlı kuvvetlerinin ilk genelkurmay başkanı.
1884 yılında izmir'de doğan mustafa ismet, 1903 yılında mühendishane-i berrî-i hümâyûn'dan birincilikle mezun olarak osmanlı ordusuna katıldı. 1. dünya savaşı'nda kafkasya ve filistin cephelerinde savaştı. 1920 yılında anadolu'ya geçti. erkân-ı harbiye-i umûmiye vekili (genelkurmay başkanı) olarak 1. ve 2. inönü muharebelerini kazandı. büyük taarruz'a batı cephesi komutanı sıfatıyla katıldı. mudanya mütarekesi'nde ve lozan antlaşması'nda türk heyetine başkanlık yaptı ve antlaşmaları imzaladı. cumhuriyetin ilanından sonra türkiye cumhuriyeti'nin ilk başbakanı oldu. 1934 yılında inönü muharebelerindeki başarılarından dolayı inönü soyadını aldı.
atatürk'ün ölümünden sonra 11 kasım 1938'de cumhurbaşkanı seçildi ve 1950 yılına kadar görev yaptı. 1950-1960 yılları arasında muhalefette yer alan inönü, 27 mayıs darbesi'nden sonra 1961'de yapılan seçimlerde birinci parti olarak çıktı. ancak oy oranı tek başına iktidar olmaya yetmiyordu. inönü, böylece türkiye'nin ilk koalisyon hükûmetini adalet partisi ile kurdu. 1965 yılında başbakanlığı bırakan inönü, 1972 yılına kadar ana muhalefet liderliğini sürdürdü. 25 aralık 1973 tarihinde solunum yetmezliği sebebiyle hayatını kaybetmiştir.
chp kurultayı tarafından kendisine "millî şef" unvanı verilmiştir. birçok defa başbakanlık görevini üstlenmiştir. 1925-1937 yılları arasında 12 yıllık kesintisiz başbakanlık süresi olmakla birlikte, toplam 17 yıl 11 ay ile türkiye cumhuriyeti tarihinin en uzun süre başbakanlık yapmış kişisidir.
not: mustafa kemal atatürk'ün mezarı haricinde anıtkabir'de mezarı olan tek kişi inönü'dür.

1214-) atatürk'ün yazdığı eserler
-takımın muharebe talimi
-cumali ordugahı
-birinci ta'biye meselesinin halli
-taktik tatbikat gezisi-1
-bölüğün muharebe eğitimi
-taktik meselesinin çözümü ve emirlerin yazılmasına ilişkin öğütler
-ta'lim ve terbiye-i askeriye hakkında nokta-i nazarlar
-zabit ve kumandan ile hasbial
-nutuk
-medeni bilgiler
-geometri

1215-) türk tarihi açısından önemli savaşlar
türk tarihi açısından önemli savaşların yaşandığı yerlerin günümüzde hangi şehir/devlet sınırları içerisinde kaldığı bilgisi:
1.dandanakan muharebesi ya da dandanakan meydan muharebesi (1040), selçuklu devleti'nin gazne devleti'ni yendiği ve gazne devleti'nin çözülmesine yol açan muharebedir. bu muharebeden sonra gazne devleti yıkılış dönemine girmiş, selçuklu devleti resmen kurulmuştur. (savaş yeri: horasan - iran)
2.talas muharebesi (751), abbâsîler ve ortağı olan karluklar ile çinliler arasında yapılan ve 5 gün süren muharebe. çin ordusunun yenilgisi ile sonuçlanan muharebe gerek çin, gerekse türk ve islam tarihi açısından önemlidir.
(savaş yeri: talas nehri civarında - kırgızistan)
3.malazgirt meydan muharebesi, 26 ağustos 1071 tarihinde büyük selçuklu devleti hükümdarı alp arslan ile bizans imparatorluğu hükümdarı romen diyojen arasında gerçekleşen muharebedir. alp arslan'ın kesin zaferi ile sonuçlanan bu muharebe, "türklere anadolu'nun kapılarını sonsuza dek açan son muharebe" olarak bilinir.
(savaş yeri: malazgirt - muş)
4.pasinler muharebesi (bizans kaynaklarında kapetron muharebesi 1048), tuğrul bey'in üvey kardeşi ibrahim yınal bey'in yaptığı anadolu seferi sonunda bizans imparatorluğu ile müttefiki gürcü krallığı ve diğer müttefik ordulara karşı bizanslıların "kapteron" veya "kapterou" adını verdikleri (modern pasinler yakınlarında) bir mevkide bizanslılar ile selçuklu orduları arasında yapılan bir meydan muharebesidir.
(savaş yeri: pasinler (hasankale) - erzurum)
5.miryokefalon (myriokephalon) muharebesi (yurttutan savaşı) anadolu selçuklu sultanı 2. kılıç arslan ile bizans imparatoru 1. manuil arasında, beyşehir gölü yakınlarında yapılan savaş. anadolu'da türk hakimiyetinin kabul edildiği savaştır. anadolu'nun tapusunun alındığı savaş olarak da bilinir.
(savaş yeri: denizli, ısparta veya konya'da yapıldığı tahmin edilmektedir)
6.ayn calut muharebesi, 3 eylül 1260'ta memlük ordusu ile ilhanlılar (moğollar) arasında, celile bölgesi'nin ayn calut mevkiinde yapılan muharebedir. memlûklerin kesin zaferiyle sonuçlanmıştır. bu savaş moğolların ilk yenilgisi olarak kabul edilmektedir.
(savaş yeri: celile - filistin/israil)
7.çaldıran muharebesi, osmanlı padişahı 1. selim ile safevi hükümdarı şah ismail arasında 23 ağustos 1514'te, günümüzde iran sınırları içinde yer alan maku şehri yakınlarındaki çaldıran ovası'nda yapılan meydan muharebesidir. muharebe, osmanlı devleti'nin kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.
(savaş yeri: çaldıran ovası - iran)
8.mercidâbık muharebesi, 24 ağustos 1516 tarihinde 1. selim komutasındaki osmanlı devleti ordusu ile kansu gavri komutasındaki memlûk devleti ordusu arasında gerçekleşen muharebedir. suriye'nin halep şehrinin kuzeyinde gerçekleşen muharebe, osmanlı ordusunun mutlak zaferiyle sonuçlanmıştır.
(savaş yeri: halep - suriye)
9.ridâniye muharebesi, 22 ocak 1517 yılında osmanlı devleti ile memlûk sultanlığı arasında geçen muharebedir. muharebeyi 1. selim komutasındaki osmanlı ordusu kazanmıştır.
(savaş yeri: kahire - mısır)
10.mohaç muharebesi veya mohaç meydan muharebesi, 29 ağustos 1526'da, osmanlı imparatorluğu ve macaristan krallığı orduları arasında meydana gelen ve macaristan'ın büyük bölümünün osmanlı hakimiyetine girmesiyle sonuçlanan savaştır.
(savaş yeri: mohaç - macaristan)
11.haçova meydan muharebesi, 24-26 ekim 1596 tarihleri arasında osmanlı ordusunun avusturya arşidüklüğü ve erdel krallığı kuvvetlerine karşı kazandığı bir zaferdir.
(savaş yeri: haçova (mezkeresztes) - macaristan)
12.başkomutanlık meydan muharebesi ya da dumlupınar meydan muharebesi, 30 ağustos 1922'de türk ve yunan orduları arasında meydana gelen savaştır. başkomutan mustafa kemal paşa tarafından şahsen yönetildiği için başkomutanlık meydan muharebesi olarak anılır.
(savaş yeri: dumlupınar - kütahya)
13.yassıçemen muharebesi, 10-12 ağustos 1230 tarihinde erzincan yakınlarında, anadolu selçuklu devleti - eyyubiler ittifakı ile harezmşahlar devleti arasında yapılan muharebedir. kesin selçuklu ve eyyubi zaferiyle sonuçlanan bu muharebe sonrasında harezmşahlar devleti yıkılma sürecine girmiş ve anadolu selçuklu devleti ile moğollar sınır komşusu olmuştur.
(savaş yeri: yassıçemen - sivas/erzincan arası)
14.kösedağ muharebesi, 3 temmuz 1243 tarihinde anadolu selçuklu devleti ile moğollar arasında gerçekleşen ve selçuklu devleti'nin yenilip moğol tabiiyetine girmesiyle sonuçlanan muharebedir.
(savaş yeri: suşehri - sivas)
15.sırpsındığı muharebesi veya birinci meriç muharebesi 1364 yılında, sırp imparatorluğu, macar krallığı, ikinci bulgar imparatorluğu, bosna banlığı ve eflak prensliği'nden oluşan ittifakın, osmanlı'yı balkanlar'dan atmak için başlattıkları bir savaştır. osmanlı'nın kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.
(savaş yeri: sarayakpınar - edirne)

1216-) acem
arapların kendileri haricindeki yabancılar için kullandığı bu sözcük, osmanlılar tarafından ise genellikle iranlıları nitelemek için kullanılmıştır.

1217-) nemçe
osmanlılar'ın avusturya'ya verdikleri isimdir.

1218-) dinozor embriyosu (baby yingliang)
çin'de 'mükemmel bir şekilde korunmuş' bir dinozor embriyosu bulundu. (aralık 2021)
bilim insanları tıpkı tavuk gibi yumurtasından çıkmaya hazırlanan bir dinozorun mükemmel bir şekilde korunmuş embriyosunu bulduklarını duyurdu. çin'in güneyindeki ganzhou bölgesinde keşfedilen embriyonun 66 milyon yaşında olduğu tahmin ediliyor.
baby yingliang adı verilen dinozorun dişsiz bir teropod dinozoru veya oviraptorosaur olduğu düşünülüyor. iki ayağı üzerinde yürüyen teropodlar kısa ön bacaklı ve uzun arka bacaklı dinozorlar olarak tasvir ediliyor.

1219-) cacabey medresesi
kırşehir kent merkezinde bulunan medrese selçuklu döneminde kılıçaslan oğlu keyhüsrev zamanında kırşehir emiri nurettin cibril bin cacabey tarafından 1271-1272 yıllarında bir gözlem evi medrese olarak yaptırılmıştır.

1220-) remziye hisar
ilk türk kadın kimyagerdir. türkiye cumhuriyeti'nin kurulduğu ilk yıllarda çağdaş bilimin öncülerindendir ve kimya mesleğinin türkiye'deki ilk kadın öncüsü olarak kabul edilir.

1221-) 3. türkiye-afrika ortaklık zirvesi
"birlikte kalkınma ve refah için güçlendirilmiş ortaklık" anlayışıyla afrika'dan bakan düzeyindeki yetkililerin yanı sıra 20'ye yakın devlet başkanı ve üst düzey temsilcinin katılımıyla 17 ve 18 aralık 2021'de istanbul’da gerçekleştirildi. (aralık 2021)

1222-) jean-jacques rousseau
cenevreli filozof ve yazar. siyasi fikirleri, fransız devrimi'ni etkilemiştir. düşünceleri özellikle, devrimden sonra kurulan yeni devletin kalkınmasında, toplumun sosyal yapısında ve eğitim sisteminde etkili olmuştur. toplumsal sözleşme ya da toplum sözleşmesi, 1762'de jean-jacques rousseau tarafından yazılan kitaptır. kitapta, siyasi bir sistemin kurulabilmesi için en iyi yöntemin toplumsal sözleşme olduğu açıklanmaktadır.

1223-) halit akçatepe
tam adıyla mustafa halit akçatepe (1 ocak 1938, üsküdar - 31 mart 2017, istanbul) türk sinema, dizi oyuncusu ve tiyatro sanatçısıdır.
1972'de tatlı dillim filmiyle şöhreti yakaladı. 1963'te yasak, gündoğarken, semaya baktım seni gördüm filmlerini çekti. 1975'te hababam sınıfı filmindeki "güdük necmi" tiplemesiyle türk sinemasına adını yazdırmıştır.

1224-) ömer muhtar
(d. 20 ağustos 1858 - ö. 16 eylül 1931), libya'da italyanlara karşı yürütülen direniş hareketinin "çöl aslanı" lakaplı devrimci önderidir.
cebelü'l-ahdar'da yaşayan aşiretlerden topladığı gerilla güçleriyle başarılı baskınlar gerçekleştirerek italyan kuvvetlerine ağır kayıplar verdirdi. mısır ve sudan'dan gelen yardımların kesilmesine karşın, bedevi köylülerin yardımıyla direnişini 1931'e değin sürdürdü. 11 eylül 1931'de bir çarpışmada yaralanarak italyanlara esir düştü. general rodolfo graziani'nin başkanlığında bir savaş mahkemesince ölüme mahkûm edildi ve saluk'ta asıldı.

1225-) ömer fahreddin türkkan (fahrettin paşa)
(1868, rusçuk - 22 kasım 1948, eskişehir yakınları), türk asker ve diplomat. özellikle 1. dünya savaşı sırasında çıkan şerif hüseyin isyanı'nda zor şartlar altında medine'de yönettiği iki yıl yedi ay süren medine müdafaası ile tanınmaktadır. "medîne müdâfii", "türk kaplanı", "çöl kaplanı", "medine kahramanı" lakaplarıyla anılır.

1226-) gaziantep safari parkı
türkiye'nin en büyük hayvanat bahçesi olan gaziantep hayvanat bahçesi'nde, 350 dönüm alanda yer alan türkiye'nin ilk ve tek safari parkı, ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. hayvanların arasında gezenlerin kendisini afrika'daymış gibi hissettiğini söylediği safari park, 50 türde 700 hayvana ev sahipliği yapıyor.

1227-) ötüken
türk tarihinde ilk türk devletlerine başkentlik yapması bakımından oldukça önemli bir yere sahiptir. geleneksel türk inanışına göre dünyanın merkezi olarak görülen ötüken özellikle göktürkler döneminde ayrı bir önem kazanmış ve oldukça önemli kararların alındığı bir yer olarak tarihe geçmiştir. ötüken günümüzde moğolistan ve rusya sınırı içerisinde yer alan orhun nehri kaynaklarına yakın bir konumdadır.

1228-) önemli türk-islam şehirleri
buhara, semerkand: özbekistan
ısfahan, nişabur, rey, tebriz, horasan: iran
merv: türkmenistan

1229-) çalışan gazeteciler günü
gazetecilik mesleğini icra edenleri onurlandırmak için 1962’den beri 10 ocak günü düzenlenen türkiye’ye özgü bir kutlama günüdür.

1230-) erol taş
(28 şubat 1928 erzurum - 8 kasım 1998 istanbul), türk oyuncu, eski boksördür. yaklaşık 600 filmde irili ufaklı çeşitli roller alan ve genelde "kötü adam" rolü ile tanınan erol taş, oynadığı filmlerin altısında ise başrol oyuncusu olarak karşımıza çıkmıştır. gerçek hayatta iyi kalpli ve merhametli bir insan olarak biliniyordu.
ödülleri:
1965 antalya altın portakal film festivali, en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülü, duvarların ötesi
1968 antalya altın portakal film festivali, en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülü, ince cumali
1975 antalya altın portakal film festivali, en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülü, diyet
izmir film festivali, en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülü, sahildeki ceset
turizm bakanlığı, en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülü, susuz yaz
acapulco film festivali, en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülü, susuz yaz

1231-) susuz yaz
1963 yapımı dramatik türk filmidir. yönetmenliğini metin erksan'ın yaptığı filmin senaryosunu yine erksan, necati cumalı'nın 1962'de yazdığı aynı adlı hikâyesinden uyarlayıp yazmıştır. filmin başlıca rollerinde erol taş, hülya koçyiğit ve aynı zamanda filmin yapımcısı da olan ulvi doğan oynamışlardır.
ilk gösterimi haziran 1964'te berlin film festivali'nde yapılan "susuz yaz", bu festivalin büyük ödülü olan altın ayı'yı kazanmış ve türk sinema tarihinde uluslararası ödül kazanan ilk film olmuştur.

1232-) muhammed ali cinnah
pakistanlı 20. yüzyıl hukukçusu, politikacısı ve devlet adamıdır. tüm hindistan müslüman birliği ve pakistan bağımsızlık mücadelesinin önderidir, aynı zamanda pakistan'ın kurucusu ve ilk devlet başkanıdır. pakistan'da "ulu önder" ve "milletin babası" olarak da anılır.

1233-) benazir butto
iki kez pakistan başbakanlığı yapmış siyasetçi. 1999-2007 yılları arasında yurt dışında sürgünde yaşadı. 18 ekim 2007'de seçimlere katılmak üzere pakistan'a geri döndü ve başkanlığını yaptığı pakistan halk partisi'nin seçim mitinglerine katılmaya başladı. ravalpindi'de katıldığı seçim mitinginden ayrılırken bir suikast sonucu öldü.
doğum tarihi: 21 haziran 1953, karaçi, pakistan
suikaste uğradığı tarih ve yer: 27 aralık 2007, rawalpindi, pakistan
not1: 1988 tarihindeki pakistan genel seçimlerini kazanan butto, ilk kez bir müslüman ülkenin kadın başbakanı oldu.
not2: sirimavo ratwatte dias bandaranaike,
dünyanın ilk kadın başbakanı olan sri lankalı politikacıdır.

1234-) aliya izzetbegoviç
bosnalı devlet adamı ve bağımsız bosna-hersek'in ilk cumhurbaşkanı. "bilge kral" ve "bilge lider" olarak bilinir.
doğum tarihi: 8 ağustos 1925, bosanski samac, bosna-hersek
ölüm tarihi ve yeri: 19 ekim 2003, saraybosna, bosna-hersek

1235-) uçurtmayı vurmasınlar
yönetmenliğini tunç başaran'ın yaptığı 1989 yapımı uzun metrajlı türk sinema filmi. çekimleri ankara merkez kapalı ceza ve tutukevi'nde gerçekleşti. film, 62. akademi ödülleri'nde türkiye'nin yabancı dilde en iyi film dalında akademi ödülü aday adayı olarak seçilmiştir.

1236-) çingene kızı mozaiği
gaziantep iline bağlı nizip ilçesinin 10 kilometre doğusunda bulunan zeugma antik kentinde,1998 - 1999 kış döneminde belkıs harabelerinin kurtarılması sırasında bir villanın tabanının parçası olarak, üzerindeki sütunun kaldırılmasıyla bulunmuştur. akratos, mevsim tanrıçası ve satir adlı eserlerle birlikte kurtarılan çingene kızı mozaiği, antik kent ile birlikte gaziantep'in de simgesi halini almıştır.

1237-) cengiz dağcı
kırım tatarı roman yazarı. gurzuf'ta doğdu. çocukluğu kızıltaş köyünde geçti. ilk ve orta öğrenimini köyünde ve akmescit'te yaptı. 1938'de ortaokulu bitirdi. kırım pedagoji enstitüsü ikinci sınıfında iken 2. dünya savaşı çıktı. 1941'de ukrayna cephesinde almanlara esir düştü. almanların yenilmesi üzerine esir kampından kurtularak müttefik devletler safına sığındı.
doğum tarihi: 9 mart 1919, hurzuf
ölüm tarihi ve yeri: 22 eylül 2011, londra, birleşik krallık
eserleri:
onlar da insandı (meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)
korkunç yıllar
dönüş
not: "onlar da insandı", cengiz dağcı'nın yazdığı bir romandır. roman, türklerin örf ve adetlerini, ırklarını, dillerini, dinlerini, insan sevgisini anlatır. bir milletin nasıl başka bir milletin boyunduruğuna girdiği, zorla ruslaştırıldığı ve zulümlere maruz bırakıldığı romanın ana hatlarını oluşturmuştur.

1236-) ara güler
türkiye ermenisi gazeteci, foto muhabiri ve yazardır. "istanbul'un gözü" olarak bilinmektedir.
doğum tarihi: 16 ağustos 1928, istanbul
ölüm tarihi ve yeri: 17 ekim 2018, istanbul

1237-) dan brown
(d. 22 haziran 1964), amerikalı yazardır.
romanları:
dijital kale (1998)
ihanet noktası (2001)
robert langdon serisi:
melekler ve şeytanlar (2000)
da vinci şifresi (2003)
kayıp sembol (2009)
cehennem (2013)
başlangıç (2017)

1238-) rafael nadal
tenis tarihinde en fazla grand slam kazanan erkek tenisçi rafael nadal'dır.
not: margaret court (d. 16 temmuz 1942) avustralyalı tenis oyuncusudur. en fazla grand slam kazanmış kadın tenisçidir.

1239-) artemis tapınağı
aynı zamanda diana tapınağı olarak da bilinir. tanrıça artemis'e ithaf edilmiş tapınak efes'te milattan önce 550 yıllarında tamamlanmıştır. tapınak tamamen mermerden inşa edilmiştir. dünyanın eski yedi harikasından biri sayılan tapınaktan geriye bugün sadece bir iki mermer parçası kalmıştır. türkiye'deki antik kent selçuk izmir'de bulunmaktadır.

1240-) marko paşa
asıl adıyla markos apostolidis, baba adı apostol, rum asıllı osmanlı hekimiydi.
doğum tarihi: 1824, siros, yunanistan
ölüm tarihi ve yeri: 1888, istanbul
istanbul'da 2. mahmut tarafından açılan mekteb-i tıbbiye-i şahane'yi (askeri tıbbiye) tabip miralay rütbesiyle bitirdi. 1851'de cerrahi kliniği şefliğine atandı. kısa sürede iyi bir hekim olarak ün kazandı ve mirlivalığa (tuğgeneral) terfi eden ilk hekim oldu. 1861'de sultan abdülaziz'in hekimbaşılığına getirildi. 1871'de ferik (korgeneral) rütbesindeyken tıbbiye-i şahane nazırlığı'na (tıp fakültesi dekanı) atandı. 1878'de 2. abdülhamit döneminde meclis-i ayan (senato) üyeliğine getirildi. 1868'de kırımlı aziz bey, dr. abdullah bey (karl edward hammerschmidt) ve serdar-ı ekrem ömer paşa (michel lattas) ile birlikte hilâl-i ahmer cemiyeti'nin (kızılay derneği) kurulmasına katkıda bulundu ve ilk genel başkanı oldu.
not: marko paşa hastalarını uzun uzun sabırla dinleyen, dertlerine tıbbi yönden yardımcı olmakla birlikte, onlara manevi huzur ve rahatlık vermeye de özen gösteren bir hekimdi. marko paşa'nın ünü halk arasında iyice yayıldı ve zamanla, yakınmayı dinleyecek kimsenin olmadığını vurgulamak için söylenen "anlat derdini marko paşa'ya" deyimi ortaya çıktı.

1241-) greenpeace
kırktan fazla ülkede şubesi ve hollanda, amsterdam'da uluslararası bir merkezi olan çevreci sivil toplum kuruluşu. greenpeace amacının "dünya'nın tüm çeşitliliği ile yaşamı besleme gücünü garantiye almak" olduğunu belirtir ve küresel ısınma, ormanların yok olması, aşırı avlanma, ticari balina avcılığı, genetik mühendisliği ve nükleer gibi dünya çapındaki sorunlardaki kampanyasına odaklanır.

1242-) plastikler
genelde plastikler petrol rafinerilerinde kullanılan ham petrolün işlenmesi sonucu arta kalan malzemelerden elde edilir. yapılan araştırmalara göre dünyadaki petrolün sadece %4'lük bir kısmı plastik üretimi için kullanılmaktadır. plastik yaklaşık 1000 yılda yok olur.
not1: çevreye olumsuz etkisi nedeniyle birçok ülke, tek kullanımlık plastik ürünleri yasaklarken, bir yandan da hafif plastik poşetlerin tasfiye edilmesine ilişkin yasalar çıkarmaktadır. bu kapsamda 3 temmuz günü, "dünya plastik poşet kullanmama günü" ilan edilmiştir.
not2: 2018 yılı itibarıyla türkiye'de kişi başına düşen plastik poşet kullanım sayısı 440'tı. çevre ve şehircilik bakanlığı'nın, söz konusu sayıyı 440'tan 40'a indirme hedefiyle başlattığı girişim kapsamında plastik poşetler 10 aralık 2018 tarihi itibarıyla ücretli hale getirildi. uygulama sayesinde plastik poşet kullanımı, haziran 2021 itibarıyla yüzde 75 oranında azaldı.

1243-) kırkpınar yağlı güreşleri
geleneksel türk yağlı güreş turnuvası. her sene haziran ayı sonu ile temmuz ayı başında edirne'de düzenlenir. pehlivanlar üç gün süresince er meydanında mücadele ederler. son gün yapılan finallerde her boyun birinci, ikinci ve üçüncüleri belirlenir. bunlardan en önemlisi başpehlivandır. osmanlı imparatorluğundan günümüze kadar gelmiş en köklü türk geleneklerinden biridir.
not1: 2021 yılında 660. kırkpınar yağlı güreşleri'nde başpehlivan ali gürbüz olmuştur.
not2: kırkpınar yağlı güreş festivali unesco somut olmayan kültürel mirası listesine 2010 yılında girmiştir.

1244-) pir sultan abdal şenlikleri
tam adıyla pir sultan abdal geleneksel kültür etkinlikleri; her sene haziran ayının sonu ile temmuz ayının başında düzenlenen şenlik. halk ozanı pir sultan abdal adına düzenlenen etkinlik, ozanın doğum yeri olan sivas'ın yıldızeli ilçesine bağlı banaz köyünde gerçekleştirilir.

1245-) 1 mayıs işçi bayramı
1 mayıs işçi ve emekçiler bayramı, işçi ve emekçiler tarafından dünya çapında kutlanan, birlik, dayanışma ve haksızlıklarla mücadele günü. dünya üzerindeki pek çok ülkede, resmî tatil olarak kabul edilmektedir. türkiye'de ilk kez 1923'te resmî olarak kutlanmıştır. 2008 nisan'ında, "emek ve dayanışma günü" olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 nisan 2009 tarihinde tbmm'de kabul edilen 5892 sayılı yasanın, 27 nisan 2009'da resmi gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile, 1 mayıs resmi tatil ilan edilmiştir.
not: kanlı 1 mayıs veya 1 mayıs katliamı, 1 mayıs 1977 günü taksim meydanı'nda kutlanan işçi bayramı'nda 34 kişinin hayatını kaybetmesi ve 136 kişinin de yaralanması ile sonuçlanan olaydır.

1246-) sabuncuoğlu şerefeddin
(1385 – 1468) osmanlı döneminde tıp alanında önemli eserler vermiş türk hekim ve cerrah. ilk türkçe cerrahi eserin sahibidir. akrabadin tercümesi, cerrahiyyeti'l-ilhaniyye ve mücerrebnâme olmak üzere 3 temel eseri vardır.
not1: cerrahiyyeti'l-ilhaniyye; osmanlı imparatorluğu’nda yazılmış ilk resimli cerrahi eserdir. kitabın bilinen üç kopyası vardır. bunlardan ikisi istanbul’da fatih millet kütüphanesi'nde, birisi de paris bibliotheque national’dedir.
not:2 mücerrebnâme; 1468 yılında yazılan eser amasya’daki hekim çevresinin isteği üzerine sabuncuoğlu tarafından kaleme alınmıştır. ilk türkçe deneysel tıp eseridir. sabuncuoğlu bu eserde tıpta kullanılan ilaçları hazırlanış şekillerine (hap, merhem, şurup, toz, lavman, macun, yakı..) göre on yedi bölüm altında inceleyip bu ilaçları etki, endikasyon ve nasıl kullanılacağına göre düzenlemiştir. bu ilaçları çeşitli hayvanlar, insanlar ve kendi üzerinde denemiştir. özellikle bazı zehirlerle ilgili yaptığı hayvan deneyleri ön plandadır. bu deneylerde denek olarak horozları kullanmıştır.

1247-) şemseddin sami
arnavut asıllı osmanlı yazarı, ansiklopedist ve sözlükçü. çok yönlü bir osmanlı aydınıdır. ilk türkçe roman olan taaşşuk-ı talat ve fitnat'ın, ilk türkçe ansiklopedi olan kamusü'l-âlâm'ın ve modern anlamdaki ilk geniş kapsamlı türkçe sözlük olan kamus-ı türkî'nin yazarıdır.

1248-) amasyalı yakut
bilinen ilk büyük türk hattatı amasyalı yakut el musta'sımi (13.yy) hat geleneği ve yazı becerisi ile dönemin halifesinin saygısını kazanmıştır. hem okunaklı, hem de resim gibi güzel yazı türleri ile hat sanatı tarihine geçmiştir.

1249-) nükleer silah
savaş tarihinde, nükleer silah abd tarafından 2. dünya savaşı'nın son günlerinde iki kez kullanılmıştır. ilk olay 6 ağustos 1945 sabahı, little boy (küçük çocuk) kod isimli uranyum tipi silahın japonya'nın hiroşima kentine atılmasıyla vuku bulmuştur. üç gün sonra ise fat man (şişman adam) kod isimli plütonyum tipi silah aynı ülkenin nagazaki kentine atılmıştır. kullanılan bu silahlar neticesinde çoğu sivil 132.000 kişi yaşamını kaybetmiştir.

1250-) yaşar kemal
kemal sadık gökçeli veya bilinen adıyla yaşar kemal, kürt asıllı türk yazar, senarist ve aktivisttir. 1939'da, 16 yaşındayken, ilk şiiri "seyhan"ı görüşler adlı adana halkevleri dergisinde yayımladı.
doğum tarihi: 6 ekim 1923, gökçedam
ölüm tarihi ve yeri: 28 şubat 2015, istanbul
1947'de ince memedi yazdı fakat yarım bıraktı ve 1953-1954’te bitirdi. roman, ağalara karşı çukurova'nın yoksul halkına arka çıkan ince memed'in halkı için savaşmasını konu almaktadır. dört ciltten oluşan seri, otuz iki yılda tamamlandı.
yazarın romanları:
ince memed serisi (1955, 1969, 1984, 1987)
teneke (1955)
höyükteki nar ağacı (1982)
ortadirek/dağın öte yüzü 1 (1960)
yer demir gök bakır/dağın öte yüzü 2 (1963)
ölmez otu/dağın öte yüzü 3 (1968)
demirciler çarşısı cinayeti (1974)
yusufçuk yusuf (1975)
yılanı öldürseler (1976)
al gözüm seyreyle salih (1976)
kuşlar da gitti (1978)
deniz küstü (1978)
yağmurcuk kuşu (1980)
kale kapısı (1985)
kanın sesi (1991)
fırat suyu kan akıyor baksana (1997)
karıncanın su içtiği (2002)
tanyeri horozları (2002)
çıplak deniz çıplak ada / bir ada hikayesi ıv, (2012)
tek kanatlı bir kuş, (2013)
destansı roman:
üç anadolu efsanesi (1967)
ağrıdağı efsanesi (1970)
binboğalar efsanesi (1971)
çakırcalı efe (1912)
çocuk romanı:
filler sultanı ile kırmızı sakallı topal karınca (1977)

1251-) mark twain
samuel langhorne clemens, daha çok takma adı mark twain olarak bilinir, amerikalı mizahçı, satirist, roman yazarı, yazar ve öğretmen. tom sawyer'ın maceraları adlı ünlü çocuk romanının yazarıdır.

1252-) tarık akan
tahsin tarık üregül ya da sahne adıyla tarık akan, türk oyuncu, yapımcı ve yazardır. 1970 yılında ses dergisinin oyunculuk yarışmasına katılarak birinci olmuştur. 1971 yılında ilk sinema filmi solan bir yaprak gibi ile oyunculuk kariyeri başlamıştır.
doğum tarihi: 13 aralık 1949, istanbul
ölüm tarihi ve yeri: 16 eylül 2016, istanbul
bir anda yeşilçam'ın en yakışıklı oyuncularından birisi haline gelmiştir. daha sonra 1972 yılında suçlu adlı filmde oynayan akan, bu filmle 1973 yılında altın portakal film festivali'nde en iyi erkek oyuncu ödülünü almıştır. 1973 yılında yeşilçam'ın en iyi duygusal filmlerinden birisi olarak bilinen canım kardeşim (1973) adlı filmde halit akçatepe ile başrol oynamıştır. 1974 yılında ertem eğilmez'in yönettiği rıfat ılgaz'ın aynı adlı eserinden uyarlanan hababam sınıfı (1975) adlı filmde damat ferit adlı karakteri canlandırmıştır, film 1975 yılında vizyona girmiş ve türkiye'nin gelmiş geçmiş en iyi filmlerinden birisi olmuştur. ardından hababam sınıfı sınıfta kaldı (1976) adlı, serinin ikinci filminde rol almıştır. film akan'ın oynadığı son hababam sınıfı ve serinin gelmiş geçmiş en çok hasılat yapan filmi olmuştur. gülşen bubikoğlu ile oynadığı her filmde büyük başarı elde eden akan'ın, 1975 yılında yine bubikoğlu ile birlikte oynadıkları ah nerede adlı romantik-komedi filmi büyük başarı elde eder.

1253-) zeki alasya
aslen kıbrıslı, türk tiyatro ve sinema sanatçısı ve yönetmendir. osmanlı sadrazamı kâmil paşa'nın yeğenidir.
doğum tarihi: 18 nisan 1943, istanbul
ölüm tarihi ve yeri: 8 mayıs 2015, istanbul
film çevirmeye 1973'ten sonra başladı. metin akpınar ile birlikte türk sinemasında yeni bir ikili oluşturdular. birçok filmde yer aldı ve 1998 yılında kültür bakanlığı'nca devlet sanatçısı unvanı almıştır. salak milyoner, köyden indim şehire, güler misin ağlar mısın, nereye bakıyor bu adamlar, hasip ile nasip gibi filmleriyle eşleştirilmiş bir komedyen olarak ün kazandı.

1254-) robert lewandowski
milli takımların teknik direktör ve kaptanları, basın mensupları arasından seçilmiş bir grup ile fıfa'ya kayıtlı taraftarların katılımıyla yapılan oylama sonucunda fıfa yılın en iyi erkek futbolcusu ödülünü, bayern münih takımının polonyalı forveti robert lewandowski kazandı. (ocak 2022)

1255-) ahmet yesevi üniversitesi
1991 yılında kazakistan'da kurulmuştur.

1256-) türkiye futbol şampiyonları
spor toto süper lig şampiyonu trabzonspor olmuştur (2022).
ziraat türkiye kupası şampiyonu sivasspor olmuştur (2022).

1257-) anzaklar
avustralya ve yeni zelanda kolordusu, 1. dünya savaşı sırasında britanya imparatorluğu'nun ordusunda savaşan, avustralyalı ve yeni zelandalı askerlerden oluşan kolordudur. bu kolordunun askerlerine anzaklar denir.

1258-) bağımsız devletler topluluğu (bdt)
1991 tarihinde eski sovyet cumhuriyetleri tarafından kurulan örgüttür. 1993 yılında gürcistan'ın da bu anlaşmayı imzaladı ve üye sayısı 11'e yükseldi. üye ülkeler sırasıyla; azerbaycan, belarus, ermenistan, gürcistan, kazakistan, kırgızistan, moldova, özbekistan, rusya, ukrayna ve tacikistan'dır.
not1: eski sovyet cumhuriyetlerinden türkmenistan (sadece ilişkili), estonya, letonya, litvanya bu örgüte üye değildir.
not2: ukrayna 2014 yılındaki donbass savaşı yüzünden örgütten çekilmiştir.
not3: gürcistan ise 2008 yılındaki güney osetya savaşı yüzünden örgütten çekilmiştir.

1259-) fuzûlî
azerbaycan türkçesinde eser veren türk divan şâiridir. asıl adı mehmed bin süleyman'dır. oğuzlar'ın bayat boyuna mensuptur. arapça ve farsça eserleri de bulunmakla birlikte azerbaycan türkçesinin en önemli lirik şairi olarak kabul görmüştür.
fuzuli derin ve samimi bir aşk şairidir. ölüm, toplum, yoksulluk, felsefe, tabiat temalarını hep bu aşk etrafında yazmıştır. çağdaşlarına göre sade bir dili vardır. arapça, farsça ve türkçeyi çok iyi bilen şairin gücü; bu üç dilden aldığı kelimeleri kullanıp, bunlarla düşünmesiyle ortaya çıkmıştır. bu yönüyle divan edebiyatı'nın en büyük şairlerinden sayılmaktadır. ayrıca yedi ulu ozan'dan biri kabul edilir.
önemli eserleri:
divan
su kasidesi
leyla ile mecnun mesnevisi
şikayetname
not: şikâyetnâme; kafiyeli nesir türündedir. 1. süleyman'nin bağdat'ı fethinden sonra (1534) padişaha kasideler sunmuştur. padişah tarafından beğenilen kasideler karşılığında 9 akçelik maaşla ödüllendirilmiştir. maaşını alamayınca şikâyetnâme'yi yazmıştır. şikâyetnâme fuzuli'nin en önemli eserlerinden biridir. şikâyetnâmesinde fuzuli şöyle der: "selam verdim rüşvet değildir diye almadılar. hüküm gösterdim faydasızdır diye mültefit olmadılar"

1260-) levni
asıl adı abdülcelil çelebi, osmanlı minyatür sanatçısı, halk şairi. lale devri'nin yaşamış sanatçı, osmanlı minyatür sanatının son büyük temsilcisidir. 17. yüzyılda duraklamış olan osmanlı minyatür sanatına renk, perspektif, betimleme anlayışı ve natüralist öğeleriyle yenilikler getirmiştir. eserleri, iki boyutlu bir yüzey sanatı olan minyatürle, perspektifi ve ışık gölgeyi kullanan avrupa resmi arasında bir geçit olarak kabul edilir.
3. ahmet'in şehzadelerinin 1720'deki sünnet düğünün anlatan surname-i vehbi adlı eseri süsleyen minyatürleri levni'nin en ünlü eserleri arasındadır.
şiir de yazan levnî'nin yirmi kadar şiiri günümüze ulaşmıştır.

1261-) nedîm
divan edebiyatı'nın en meşhur isimlerinden şâir. şöhretini osmanlı devleti'nin 1718 – 1730 yılları arasındaki lâle devri'nde kazandı. hayatı ve eserleri ile lâle devri ruhûnun en önemli temsilcisi olarak kabul edilir.
nedîm, osmanlı sadrazamı ali paşa'ya birkaç kaside yazdı. ama topkapı sarayı'na girişini sağlayan ali paşa'nın halefi olan nevşehirli damat ibrahim paşa'ya yazdığı kasideler oldu. lale devri'nin sadrazamı olan damat ibrahim'in himayesi altında daha sonra kendisini meşhur yapacak olan eserlerini ve yaşam tarzını ortaya koydu. şair gerek yaşamı, gerekse şiiri ile estetik, sanat ve eğlence eğilimleri ile göze çarpan bu devrin önemli bir temsilcisi olarak kabul görmektedir.

1262-) nef'î
(d. 1572, hasankale, erzurum – ö. 27 ocak 1635, istanbul), 17. yüzyıl türk şâirlerindendir. kasidede gerçek bir varlık göstermiş ve gerek kendi zamanında, gerekse sonraki yüzyıllarda kaside yazan bütün şairlere etki eden şâir, edebiyatçı ve hiciv üstadı.
padişah 1. ahmet zamanında istanbul'a geldi. devlet hizmetine girdi ve bir süre farklı memurluklarda çalıştı. daha sonraları 2. osman ve 4. murad dönemlerinde yıldızı parladı ve sarayla yakın bir ilişki kurdu. hicviyeleri ile bilinen nef'î yazdığı hicivlerle dönemin birçok isminin nefretini ve öfkesini üstüne çekti.
4. murad döneminde; vezir bayram paşa hakkında bir hicviye kaleme aldı. bu hicviyesinden ötürü, 1635 yılında, sarayın odunluğunda kementle boğularak öldürüldü.
not1: hiciv; edebiyat ve sanatta, bir kişi, bir olay ya da durumun, iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirildiği bir türdür. hiciv terimi, hicviye ve yergi ile eş anlamlıdır.
not2: divan edebiyatında bağdatlı ruhi ve nef'î, tanzimat edebiyatında ziya paşa, abdülhamit devrinde eşref, millî edebiyat döneminde ise neyzen tevfik, halit nihat boztepe, ihsan hamami hiciv dalında önemli eserler vermişlerdir.

1263-) bahçesaray antlaşması (çehrin antlaşması)
1676-1681 osmanlı-rus savaşı sonunda osmanlı imparatorluğu ile kırım hanlığı ve rusya çarlığı arasında bahçesaray, kırım'da 3 ocak 1681'de imzalanmış olan bir antlaşmadır. aynı zamanda rus çarlığı ile osmanlı imparatorluğu arasında yapılan ilk resmi antlaşmadır.

1264-) tianmen dağı (cennet kapısı dağı)
çin'in hunan eyaletinin kuzeybatı kesiminde, zhangjiajie'deki tianmen dağı milli parkı içinde bulunan bir dağdır.
m.s. 260 yılında, dağdaki tianmen mağarasının duvarının yıkılmasına tesadüfen şahit olan yerel bir yönetici dağı gökyüzüne açılan bir kapıya benzeterek durumu üç imparatorluk döneminin imparatoruna iletmiş. bunu şans ve uğur işareti olarak gören imparator çok sevinmiş ve dağa “cennet kapısı” anlamına gelen tianmen adını vermiş.

1265-) paskalya adası
büyük okyanus'un güney doğusunda şili'ye bağlı bir adadır.
dünyaca ünlü, paskalya adası'nda bulunan, her turistik kitapta anlatılan taş heykeller moai diye adlandırılırlar. pater sebastian englert, bu heykellerden 638 tanesini numaralandırmış ve kategorize etmiştir. esasında bu heykellerin daha önceden 1000 adedin üstünde olduğu tahmin edilmektedir.
çok sayıda araştırmaya rağmen bunların ne amaçla yapıldığı bilinmemektedir. tam ne zaman yapıldığı da bilinmeyen heykellerin, m.s. 1000 ile 1600 yılları arasında inşa edildiği tahmin edilmektedir. yine tahminlere göre bu taş heykeller yerlilerin ruhlarla iletişim kuran atalarıdır.
en uzun moai'ye paro denir ve yaklaşık 10 metre uzunluğa, 82 ton ağırlığa sahiptir. en ağır moai ise 86 tondur ve tamamlanamamıştır. eğer tamamlansaydı 21 metre uzunluğa ve 270 ton ağırlığa sahip olacağı tahmin edilmektedir. moailerin boyları yaklaşık 11 metredir. ağırlıkları da yaklaşık 55 tondur. adanın doğusundaki rano raraku yanardağının tüf ve taşlarından yontulmuştur. ahu adı verilen platformlar üzerinde yerleşmiş heykeller, bakışları yerleşim bölgesini görecek şekilde yerleştirilmişlerdir. ahular o kadar güzel işlenmişlerdir ki yontma taş plakalarının arasına bıçak sırtı bile sığmaz.

1266-) fotosentez
bitkiler ve diğer organizmalar tarafından, ışık enerjisini organizmaların faaliyetlerine enerji sağlamak için daha sonra serbest bırakılabilecek kimyasal enerjiye dönüştürmek için kullanılan bir işlemdir.

1267-) dolly
(5 temmuz 1996 – 14 şubat 2003), nükleer transfer süreci kullanılarak yetişkin somatik bir hücreden 1996 yılında klonlanan ilk hayvan olan koyundur.

1268-) haldun taner
(1915-1986) türk öykü, tiyatro ve kabare yazarı, öğretim üyesi ve gazetecidir. cumhuriyet dönemi türk edebiyatının önde gelen yazarlarından biridir. türkiye'de epik tiyatro türü ve kabare tiyatrosunun öncüsüdür.
eserleri:
hikayelerinden seçmeler (meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)
keşanlı ali destanı (tiyatro)
şişhane'ye yağmur yağıyordu (öykü)
on ikiye bir var (öykü)

1269-) suikast sonucu öldürülen abd başkanları
1.abraham lincoln (başkan): 14 nisan 1865’de john wilkes booth’un kurşunlarına hedef oldu, ertesi gün öldü.
2.james garfield (başkan): 2 temmuz 1881’de saldırıya uğradı, 19 eylül’de öldü.
3.william mckinley (başkan): 6 eylül 1901’de buffalo’da kurşunlandı ve 14 eylül’de öldü.
4.john f. kennedy (başkan): 22 kasım 1963’te dallas’ta makam arabasında öldürüldü.

1270-) sherlock holmes
sir arthur conan doyle tarafından oluşturulan britanyalı hayalî dedektif kahraman, polisiye edebiyatının önemli ilk kişiliklerinden biri. gazetelerde basılmış, ve polisiyenin halk arasında yaygınlaşmasına yardımcı olmuştur.

1271-) süleyman tarık buğra
türk gazeteci ve roman, hikâye, oyun ve fıkra yazarı. cumhuriyet dönemi türk edebiyatının tanınmış yazarlarındandır. çok yönlü bir yazar olan buğra, özellikle romanlarıyla tanınır. 1991'de devlet sanatçısı unvanı almıştır.
en önemli eserleri:
yağmuru beklerken
küçük ağa (meb ortaöğretim yüz temel eser arasındadır)
osmancık
not1: küçük ağa; milli mücadele dönemine merkezden değil, bir kasabadan bakan, o dönemin türk toplumunun yaşadığı zorluklara, acılara, ihanetlere değinen ve bütün bu zor şartlar altında kurtuluş mücadelesi veren kuvâ-yi milliye'yi konu edinen roman, tarık buğra'nın önemli yapıtlarından bir tanesidir. bir tarafta baskı içindeki istanbul hükümeti, padişah ve milis güçlerin aleyhindeki fetvalar öbür tarafta işgaller ve hain çetelerle mücadele eden kuvâ-yi milliye.
not2: osmancık; tarık buğra'nın bir eseridir. 1973 yılında yazılmıştır. kitapta osman gazi'nin yaşamı ve başından geçen olaylar işlenir. kitap, osman gazi'nin dedesinden aldıgı öğütle başlar.

1272-) türk lirasından 6 sıfır atılması
1 ocak 2005'te paradan 6 sıfır atılarak, yeni türk lirası banknotlar tedavüle girmiştir.

1273-) bekir bozdağ
ocak 2022'de adalet abdülhamit gül'ün istifa etmesi üzerine bekir bozdağ adalet bakanı olarak atanmıştır.

1274-) teodor kasap
rum kökenli osmanlı gazeteci, yazar ve çevirmen. teodor kasap, osmanlı basın tarihinde türkçe olarak çıkarılan ilk siyasi mizah dergisi diyojen'i yayımlamıştır.

1275-) yellowstone ulusal parkı
(yellowstone national park), abd'nin ıdaho, montana ve wyoming eyaletlerinde yer alan millî parkı. 1 mart 1872'de devlet başkanı ulysses s. grant'ın imzasıyla abd'nin ve dünyanın ilk ulusal parkı olmuştur.
not1: iç anadolu'daki antik çağlardan kalma kalıntı ormanlarından biri olması nedeniyle millî park ilan edilen yozgat çamlığı millî parkı türkiye'nin ilk millî parkıdır.
edit ve çok önemli not2: 7 haziran tarihli resmi gazete'de konya ili, derebucak ilçesi, çamlık mahallesi sınırları içerisinde yer alan derebucak çamlık mağaraları milli park olarak ilan edildi.
edit ve çok önemli not3: 10 haziran 2022 tarihli resmi gazete’de yayımlanan karara göre, bolu sınırları içerisinde bulunan alan “abant gölü milli parkı” olarak belirlendi.

1276-) müzeyyen senar
(16 temmuz 1918; gököz, keles, bursa - 8 şubat 2015, izmir) türk sanat müziği sanatçısı. "cumhuriyetin divası" olarak da anılır.
müzeyyen senar'ın yeteneği, cumhuriyet'in kurucusu ve türk sanat müziğinin büyük hayranı mustafa kemal atatürk'ün de ilgisini çekti ve sanatçı birçok kez onun huzurunda, özel meclislerinde şarkı söyledi. 1936-1938 yılları arasında 5 kez atatürk'ün huzurunda konserler veren sanatçı, ilk konserini 19 aralık 1936'da istanbul'da dolmabahçe sarayı'nda gerçekleştirdi.
bazı eserleri:
benzemez kimse sana
dalgalandım da duruldum
karadır kaşların
fikrimin ince gülü

1277-) zeki müren
(6 aralık 1931 – 24 eylül 1996), türk şarkıcı, besteci, söz yazarı, oyuncu ve şair. "sanat güneşi" ve "paşa" olarak anılan müren, klasik türk müziğinin en büyük isimlerinden biri olarak kabul edilir. sanata olan katkılarından dolayı 1991 yılında "devlet sanatçısı" unvanıyla ödüllendirilmiştir. türkiye'de verilmeye başlanan altın plak ödülü'nün de ilk sahibi olan sanatçı, müzik yaşantısı boyunca altı yüzü aşkın plak ve kaset doldurmuş, üç yüzü aşkın şarkı bestelemiştir.
bazı eserleri:
gitme sana muhtacım
gözlerin doğuyor gecelerime
elbet birgün buluşacağız
ah bu şarkıların gözü kör olsun
seni sordum yıldızlara
sorma ne haldeyim

1278-) nutuk
cumhuriyet halk fırkası umumi reisi olan gazi mustafa kemal'in 15-20 ekim 1927 tarihlerinde, 1919'dan 1927'ye dek kendisinin ve silah arkadaşlarının faaliyetlerini özetlediği konuşmasının metnidir. türkiye'nin bu dönemle ilgili en temel resmî tarih kaynağı olma niteliğindedir.
nutuk'un güncel türkçeye çevrilmiş sürümleri pek çok yayınevi tarafından basılmış, bazıları söylev adını tercih etmişlerdir. nutuk, belgeleri sayesinde, atatürk'ün tarihçi kimliğini de ortaya koymaktadır. atatürk, yaşanılan olaylarla ilgili kayıtlı belgeleri toplamış ve nutuk'u yazarken bu belgelere dayanarak icraatlarını özetlemiştir. nutuk, gençliğe hitabe ile sona erer.
nutuk'ta adı geçen kişiler:
kâzım karabekir paşa
ismet paşa (inönü)
rauf bey (orbay)
refet paşa (bele)
cemâl paşa (mersinli)
nurettin paşa (sakallı)
kara vasıf bey (karakol)
zeki bey (kadirbeyoğlu)
celâleddin arif bey
cafer tayyar paşa (eğilmez)
ali ihsan paşa (sabis)
bekir sami bey (kunduh)
rıza nur bey
çerkez ethem bey ve kardeşleri
selahattin bey (köseoğlu)
hüseyin avni bey (ulaş)
ali rıza paşa
şerif paşa
ahmet izzet paşa (furgaç)
çürüksulu mahmut paşa
yahya kaptan
herbert g. wells "outline of history - 1921" tarih kitabının yazarı
salih bozok
not1: nutuk'un ilk cümlesi mustafa kemal'in rumi takvimin geçerli olduğu dönemde yazdığı özgün cümle, "1335 senesi mayısının 19'uncu günü samsun'a çıktım." şeklindedir.
not2: mustafa kemal atatürk, nutuk adlı eserin yayın haklarının geliri türk hava kurumu'na bağışlamıştır.

1279-) mihail sergeyeviç gorbaçov
(d. 2 mart 1931), rus siyasetçi ve sovyetler birliği'nin son lideri (1985-1991). gorbaçov'un perestroika (yeniden yapılanma) ve glasnost (açıklık) adını verdiği reform çalışmaları soğuk savaş'ı bitirdi; ancak bu reformlar sovyetler birliği komünist partisi'nin ülkede politik üstünlüğünü kaybetmesine ve sonrasında da sovyetler birliği'nin dağılmasına neden oldu. 1990'da nobel barış ödülünü kazandı. hakkında en çok eser yazılan ilk 100 kişi listesinde yer almaktadır ve hayatta olan tek sovyetler birliği cumhurbaşkanıdır.

1280-) pisa kulesi
italya'nın kuzeyindeki pisa şehrinde piazza dei miracoli'de (italyanca mucizeler meydanı) yer alan ve 1063-1090 yıllarında yapılan şehir katedralinin çan kulesi, ana yapıdan ayrı olarak 1173'te yapılmıştır.
kule üst üste bindirilmiş yuvarlak 6 sütun dizisinden meydana gelmiştir. 56 metre yüksekliktedir. üzerine 294 basamaklı bir merdivenle çıkılır. en üstteki çanların bulunduğu 8. kat silindir biçimindedir.
pisa kulesi bitirildiği tarihten itibaren güneye doğru eğilmeye başlamıştır. bunun sebebi temeldeki yumuşak zemindeki bir çökmedir. günümüzde, kulenin tepesinden güney yönünde aşağı sarkıtılan bir çekül 4,3 metre açığa inmektedir. ancak yapının ağırlık merkezinin izdüşümü kendi temel dairesinin içinde kaldığı için kule devrilmemektedir. kule her yıl milimetrenin onda yedisi kadar (100 yılda 0,7 cm) eğilmektedir. kulenin şu andaki eğimi 5,5° kadardır.

1281-) dünyanın akciğerleri
dünyadaki ormanların yaklaşık yüzde 25'i sibirya'da yer almaktadır. rusya sahip olduğu bu orman potansiyelinden dolayı dünya'nın akciğeri olarak da ifade edilir.
not: bazı kaynaklarda amazon ormanları da dünyanın akciğeri olarak kabul edilmektedir.

1282-) 25 kasım
kadına yönelik şiddete karşı uluslararası mücadele günüdur.

1283-) van
2021 tüik hayvancılık verilerine göre koyun sayısında ilk sırada van yer almaktadır.

1284-) roberta metsola tedesco triccas
maltalı siyasetçi. 18 ocak 2022'den beri avrupa parlamentosu başkanı olarak görev almaktadır.

1285-) bergen (film)
mart 2022'de gösterime giren film, son olarak ulaştığı seyirci sayısı ile tüm zamanların en iyi biyografi ve tüm zamanların en yüksek drama filmi açılış rekoruna sahip oldu.

1286-) cemiyet-i mahsusa
2. abdülhamit 31 ağustos 1876'da tahta çıktı. 10 eylül'deki cülus merasiminin hemen ardından, anayasa hazırlanması için mithat paşa başkanlığında cemiyet-i mahsusa adında bir encümen kuruldu. namık kemal'in telkinleriyle oluşturulan ilk taslak daha sonra mithat paşa'nın özel sekreteri olan hukukçu krikor odyan'ın görüşleri doğrultusunda fransa ve belçika anayasalarında çevrilen bir metinle değiştirildi. 1876 osmanlı anayasası ermeni krikor odyan tarafından hazırlanmıştır.
özet: cemiyet-i mahsusa, ilk osmanlı anayasasını olan kanuni esasiyi hazırlayan komisyondur.

1287-) oğuz kağan ya da oğuz han
türk ve altay mitolojisinde türklerin atasıdır. uğuz han, uz han veya oğur (ogur, ugur) han olarak da bilinir. dedesi kabi han, annesi ay kağan, babası kara han'dır. oğuz kağan destanı'nın baş kahramanıdır ve destanda zülkarneyn adlı peygamber ve asya hun imparatorluğu'nun hükümdarı mete han ile özdeşleştirilmiştir.

1288-) aborjinler
genel olarak tüm bir avustralya, tasmanya ve çevre adalarda yaşayan yerlileri tanımlamaktadır. avustralya yerlileri ya da avustralya aborjinleri, avustralya kıtası yerlilerine verilen ad. aborjinler, avustralya'ya güneydoğu asya'dan gelmişlerdir. bir göçebe hayatı sınırları boyunca hareket halinde yaşamışlardır.

1289-) britanya imparatorluğu
gücünün doruklarındayken, dünya geneline yayılmış toprakları nedeniyle her zaman en az bir bölgesinde gün ışığı olmasından ötürü "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak da tanımlanmaktaydı.

1290-) 2. elizabeth
21 nisan 1926'da dünyaya gelen ve 6 şubat 1952'de kraliçe olan elizabeth'in tam adı "elizabeth alexandra mary windsor". babası kral 6. george'un ölümünü takiben 26 yaşında tahta çıkan kraliçe 2. elizabeth "ingiltere tarihinin en uzun süre tahtta kalan hükümdarı" unvanına sahip oldu.
dünyanın hâlen hüküm süren en yaşlı ve britanya'nın en uzun ömürlü hükümdarıdır. 9 eylül 2015'te dedesinin babaannesi kraliçe victoria'nın saltanatını geride bırakarak britanya'nın en uzun süre tahtta kalan hükümdarı ve tarihte en uzun süre hüküm süren kraliçe oldu.

1291-) venizelos
yunanistan'ın devlet başkanı eleftherios venizelos, 1934'te mustafa kemal atatürk'ü nobel barış ödülü'ne aday göstermiştir.

1292-) tüik
osmanlı döneminde, 1891 yılında merkezi istatistik encümeni olarak faaliyetine başlamıştır. cumhuriyet dönemine gelindiğinde, merkezi istatistik dairesi adı ile 26 şubat 1926 tarihli ve 3517 sayılı merkezi istatistik dairesi hakkındaki talimatnamenin meriyetine vaz'ına dair kararname ile kurulmuştur. 1930 yılında daire'nin tüm görevleri yeniden düzenlenerek istatistik umum müdürlüğü adını almıştır. 1962 yılında devlet istatistik enstitüsü adını alan kurum, 18 kasım 2005 tarihi itibarı ile adı türkiye istatistik kurumu olarak değiştirilmiştir.
not: ocak 2022 tarihi itibariyle tüik başkanı erhan çetinkaya'dır.

1293-) birdwood raporu
çanakkale'nin geçilemeyeceğini belirten itilaf devletleri raporudur. raporu ingiliz general sir william birdwood hazırlamıştır.

1294-) yervant oskan
(1855-1914) sanayi-i nefise mektebi'nde yetişen, bilinen ilk osmanlı heykeltıraşıdır. aynı zamanda hocalık da yapar. heykeltıraşlığı sanat amacıyla yapan ilk kişi ihsan özsoy'dur.

1295-) ihsan özsoy
(1867, istanbul-1944, istanbul), türk heykeltıraştır.
türkiye'de batılı anlamda sanat eğitimi veren ilk okul olan sanayi-i nefise'nin heykel bölümünün ilk türk öğrencisidir. sanayi-i nefise'de heykel bölümü başkanlığı, inas sanayi-i nefise mektebi'nde öğretmenlik yapan sanatçı, türkiye'deki tanınmış heykeltıraşların öğrenimlerine katkıda bulunmuştur.

1296-) yıldız sağırlar okulu
türkiye'nin sağırlar için eğitim veren ilk resmi okuludur. geçmişi 1889 yılında açılan dilsizler mektebi'ne dayanan okul (2. abdülhamid dönemi), günümüzde fatih özel eğitim meslek lisesi adıyla istanbul'un fatih semtinde eğitim verir.

1297-) kopuz
türk ve altay halk kültüründe çalgı. komus da denir. bağlamanın atası olan müzik aletidir. türkler’de önemi büyüktür. bağlama ve kopuz kutsal sayılır. bu kelimeyle ilişkili olan kobzamak, kopzatmak gibi fiiller çalgı çalmayı ifade eder. kopuz, en eski türk halk çalgısı olarak bilinmektedir.

1298-) dârülbedâyi
27 ekim 1914 tarihinde istanbul belediyesi bünyesinde konservatuvar olarak açıldıktan sonra okul hüviyetinden çıkıp bir tiyatro topluluğuna dönüşen; hâlen istanbul şehir tiyatroları adıyla varlığını sürdüren sanat kurumu.

1299-) dârülelhan
osmanlı devleti’nin ilk resmi müzik okulu olarak istanbul’da 1917-1927 arasında faaliyet gösteren dört yıllık eğitim kurumu. osmanlı devleti’nde maarif nezareti’ne bağlı okullarda öğretmenlik yapmak üzere hem türk hem batı müziğinin bilen öğretmenler yetiştirmek amacı ile kurulmuştur. günümüzde istanbul üniversitesi devlet konservatuvarı olarak geçmektedir.

1300-) darülfünun
arapça dar ve fünun sözcüklerinden türetilmiş, "üniversite" anlamında kullanılan bir sözcüktür. aynı zamanda 1900 yılında avrupa üniversiteleri tarzında kurulan darülfünun-ı şahane veya istanbul darülfünununu ifade eder. bu kurum 1933 reformuyla istanbul üniversitesi'ne dönüştürülmüştür.
kurucusu: osmanlı imparatorluğu
kuruluş tarihi: 23 temmuz 1846

kpss 2020 ye girmeden önce bu şekilde ekşide yazılanlara bakmıştım.güncelde soru yakalayan arkadaşlarımız var.aynı şekilde bilgilerinizi paylaşmanızı bekliyoruz

4000 bin yıl önce soyları tükenen ve küresel ısınmayı engellemek için tekrar embriyo nakli ile dünyaya getirilmesi planlanan hayvan hangisidir?
(bkz: mamut)

unesco'nun 2022 yılı uluslararası alanda kutlanmasını kabul ettiği, ayrıca mevlid ve vesületü'n necat eserleri ile tanınan mutasavvıf kimdir?
(bkz: süleyman çelebi)

karadeniz'de tuna-1 kuyusundaki sondajda 320 milyar metreküp doğalgaz bulan araştırma gemisi hangisidir?
(bkz: fatih)

kovid-19'a karşı yerli aşı turkovac'ı geliştiren türk bilim insanı kimdir?
(bkz: prof. dr. aykut özdarendeli)

115. bilgide; kavuk sorusunu,
137. ve 1207. bilgide; james webb teleskobu sorusunu,
220. ve 804. bilgide; refik halit karay sorusunu,
1231. bilgide; susuz yaz filminin sorusunu tahmin ettim.

not1: hacı bektaş veli'nin vefatının 750.yılı olması sebebiyle 2021 şubat ayında unesco tarafından hacı beştaş veli yılı olarak ilan edilmişti. bu bilgi şubat 2021'e ait olduğundan paylaşmadım. maalesef o kadar güzel güncel unesco bilgisi dururken bir buçuk yıl öncesinin güncel bilgisini sordular. hacı bektaş veli ile ilgili de bilgi paylaşmıştım fakat unesco vurgusu yer almıyordu.

not2: turgut zaim'in yaylada yörükler adlı eser sorusunu ben sınavda ilk kez gördüm. güncel bilgiler notlarını oluştururken arama kısmına "en iyi türk ressamları" diye yazıp çeşitli websitelerindeki önemli türk ressamlarını ve eserlerini girdim (özellikle kurtuluş savaşı ile ilgili olanları). karşıma çıkmadığı için turgut zaim bilgisini giremedim. özür dilerim...

6'da 5 yaptım.
herkes için hayırlısı olsun...

kanka bunları bi pdf yapsana

isveç akademisinin 1971’de nobel edebiyat ödülü’ne aday gösteren ve destan şairi olarak anılan şairimiz kimdir?
(bkz: fazıl hüsnü dağlarca)

2022 nato toplantısı hangi ülkede gerçekleşmiştir?
(bkz: ispanya)

2021 yılında süveyş kanalının 6 gün boyunca tıkanmasına neden olan geminin adı nedir?
(bkz: ever given)

hiv virüsünü keşfeden ve geçtiğimiz şubat ayında hayatını kaybeden bilim adamı kimdir?
(bkz: luc montagnier)