münir satkın’ın “enver paşa ile mustafa kemal rekabeti” adlı eseri, osmanlı imparatorluğu’nun son dönemlerinde yaşanan iki önemli asker ve devlet adamı olan enver paşa ve mustafa kemal atatürk arasındaki karmaşık ve çoğu zaman çalkantılı olan ilişkiyi detaylarıyla ele almaktadır. kitap, bu iki liderin dostluklarının nasıl bir rekabete dönüştüğünü, bu rekabetin kişisel ve profesyonel boyutlarını tarihsel belgeler ve anılar eşliğinde incelemektedir.
kitabın tanıtımının tamamı için.
münir satkın adlı araştırmacının yazdığı eser...
kitap çok doyurucu... dönemin tanıklarından ve anlatılarından alınmış kronolojik sırada hazırlanmış bir kitap... tarihe meraklı herkesin okumasını tavsiye ederim.
öncelikle başlığa gerçekten güldüm, bunu belirteyim.
enver paşa, ittihat ve terakki’nin yükselen yıldızıydı. saraya yakın, siyaseten güçlü ve askeri anlamda cesur bir subaydı. ama ne yazık ki stratejik olarak hesapsız, diplomaside tecrübesiz ve maceraperestti. mustafa kemal ise daha mesafeli, daha eleştirel, daha akılcıydı. olaylara duyguyla değil akılla yaklaşır, maceraya değil plana güvenir, kişisel sadakatlere değil halkın çıkarına yaslanırdı.
bu farklılıkları yüzünden mustafa kemal, enver paşa’nın politikalarını sık sık eleştirmiştir. trablusgarp, balkan savaşları ve 1. dünya savaşı’nda enver paşa’nın yanlış hamlelerini açıkça ifade etmiştir. hatta enver paşa’nın almanlara aşırı bağımlı politikasını ve sarıkamış faciası’nı da sert biçimde eleştirmiştir.
ancak unutmamak gerekir ki mustafa kemal’in eleştirileri kişisel değildir, devletin ve ordunun iyiliği içindir. bu yüzden enver paşa’ya rağmen değil, devletin çıkarları için mücadele etmiştir.
enver paşa ise mustafa kemal’i bazı dönemlerde kıskanmış, bazı dönemlerde dışlamış olabilir. onu cephe gerisinde tutmaya çalıştığı da bir gerçektir. ama enver paşa’nın asıl sorunu mustafa kemal değil, kendi vizyonsuzluğuydu.
tarihin garip cilvesi: enver paşa, osmanlı’nın çöküşüyle birlikte orta asya bozkırlarında hayatını kaybederken, mustafa kemal anadolu’da yeni bir devletin temellerini atıyordu. ikisi de imparatorluğun çöküşünü gördü, ama biri maceraya sürüklendi, diğeri kurtuluş planladı.
bugün hala bazı çevreler mustafa kemal’in başarılarını küçültmek için enver paşa’yı yüceltmeye çalışıyor. ama tarih duyguyla değil, sonuçla yazılır.
enver paşa’nın bıraktığı yıkımı, mustafa kemal’in kurduğu cumhuriyet temizledi.