romanda ali rıza bey’in artık emekli ve güçsüz bir adam oluşundan dolayı; ailesi tarafından hor görülüp "baba" yerine konmayışı, evde kopan her felaketten sonra çaresizce sabahtan akşama kadar dağ bayır dolaşması, sonra başını avucuna alarak uzaktan evine bakıp sessizce çökmesi...

bu detay boğazımda öyle bir düğümlenmişti ki.

onun o sessiz yenilgisini, kırılmış onurunu, yutkunarak sustuğu acısını öyle derinden hissettim ki
seni çok iyi anlıyorum, ali rıza bey.

29 aralık 2010 tarihinde final yapmış olmasına karşın aradan geçen onca yıldan sonra yeniden izlendiğinde karakterler hakkında farklı düşündüren dizidir. o zaman haksız gördüğünüz bir karakteri şu an haklı görebilirsiniz. o zaman üzüldüğünüz bir karakterin de başına geleni hak ettiğini düşünebilirsiniz.

örneğin ferhunde. evet, hataları yok değil ama haddinden fazla hor görülmüş ve haklı olduğu konularda bile yerilmiş bir karakter. günahı leyla ve necla'dan fazla değil. şevket'in başına gelenlerin tek başına sorumlusu değil. sedef ve hayriye gibi karakterlerle yaşadığı sorunların çoğunda haklı. verdiği zararlardan en çok etkilenen yine kendisi. zaten dizinin son sezonuna baktığımızda yaptıklarının cezasını çekmiş ve olgunlaşmış bir ferhunde görüyoruz.

hayriye ile ali rıza desen kesinlikle makul karakterler değiller. ferhunde en azından zararı kendisine olan bir karakter. çocuk yapmadığı için kendi mutsuzluğunu gelecek nesle aktarmıyor. mutsuz ve özgüvensiz bir birey getirmiyor dünyaya. oysa ali rıza ve hayriye çiftinin beş çocuğu var. beş mutsuz ve umutsuz birey...

ali rıza bey titiz ve gururlu bir kaymakam olmasına rağmen işine sarıldığı gibi çocuklarına sarılmamış. kaymakamlık yıllarında çocuklarını fazlasıyla ihmal etmiş. hayriye'ye zaten söylenecek fazla bir şey bulamıyorum ama ali rıza gibi eğitimli, döneminin modernitesini okuyabilmiş ve aydın biri olarak erkek çocuğunu kayırması, en büyük kız çocuğuna bütün sorumluluğu yüklemesi, ortanca kızları şımartması ve en küçük çocuğu sallamaması gerçekten düşündürücü. öyle "cimcime" diyip iki üç hal hatır sorma ilgilenme sayılmaz. akşamları tüm aileyi sofranın etrafına toplayıp nutuklar atması da asla aile birliği ve dirliğini devam ettirmek niyetiyle değil kendi egosunu tatmin etmek için.

bugün yayınlanan bölümde şevket ve koğuş arkadaşları dışarı çıkmakla ilgili konuşuyor, şevket, oğuz'un suçunu üstlendiği için suçsuz ve vicdanı rahat, arkadaşı ben dışarı çıksam bile sadece bedenim özgür olacak işlediğim suç hep yanımda aklımda olacak gibi sözler söylüyor, ülkenin suçlusu bile 15 yıl önce ne kadar naif, yaptığının kötü olduğunun bilincindeymiş, ülke olarak cok değiştik ve küçücük bir sahne aklıma bunları getirdi, insanlar tekrar tekrar neden bıkmadan bu diziyi izliyor tekrar anladım:)