oldukça karanlık bir evrende geçen isaac asimov polisiyesi. okuru,
elijah baley ve
r. daneel olivaw karakterleriyle ve bu karakterleri de birbiriyle tanıştıran ilk eserdir. insanlığın uzak bir geleceğini resmeden roman, en çok yarattığı evrenle dikkat çeker. öyle ki, bu evrende "
kent kültürü" adı verilen bir yaşam biçiminin egemenliğiyle karşılaşırız. bu yaşam biçimi nedeniyle tüm insanlık yeraltında yaşayan bir uygarlığa dönüşmüştür. dolayısıyla kitabın tamamı yeraltı kentlerinde geçer. yeraltında konumlandırılmış bu kentler, üstü çelik kubbelerle kapatılarak eserin adına uygun bir biçimde adeta çelik birer mağaralara dönüştürülmüştür.
insanların büyük bir kısmı, açık havaya çıkmaktan ve güneşi görmekten korkmaktadır. bu büyük ve kalabalık kentlerde adeta birer köstebek hayatı yaşayan insanlar, zorlu koşullar nedeniyle pek çok özgürlük ve haklarından da vazgeçmişlerdir. ilk göze çarpan manzara ise, katmanlaşan çarpık bir toplumsal düzendir. örneğin her evde musluk suyu imkanı yoktur. kişinin bu imkanı kazanması gerekmektedir.
istihkaka dayalı bu düzen tarafından çepeçevre sarmalanmış olan insanlar, söz konusu hiyerarşi içerisinde yeni imkanlar elde etmek ya da varolan imkanlarını korumak adına didinip durmaktadırlar. hal böyleyken bir kişinin işini kaybetmesi demek, onun için büyük bir yıkım anlamına gelmektedir. bu nedenle toplumun neredeyse tamamına sirayet etmiş bir
robot düşmanlığı söz konusudur. çünkü robotlar, insanların işlerini ellerinden alan makinelerdir!
öte yandan nüfusun hızla artması ve kaynakların giderek azalması arzın en büyük sorunları arasındadır. geçmişte arzdan ayrılarak başka gezegenlere göç etmiş ve zaman içinde daha gelişmiş bir teknolojiye ulaşmış olan kolonistler (uzaycılar), arzın ancak robotlara dayalı bir ekonomiyle kurtulacağına inanmaktadırlar. ama önlerinde çok büyük bir sorun vardır:
robotlardan nefret edilen bir dünyada bu nasıl sağlanacaktır?
öte yandan, "ortaçağcılar" adı verilen bir grup arzlı ise, eskiye yani toprağa dönülmesinden yanadır.
durum böyleyken, robotik alanındaki en önemli isimlerden olan uzaycı bilimadamı dr. sarton gizemli bir şekilde öldürülür. ortada çözülmeyi bekleyen enteresan bir cinayet var gibi görünmektedir. işte bu noktada devreye ana karakterler elijah baley ve r. daneel olivaw girer. amaçları söz konusu cinayeti çözmektir.
özellikle, yürüyen paletler gibi kimi fikirleri çok beğenmiştim.