bir carlo ginzburg makalesi, 2019'dan, affedersiniz, utanç bağı.
öncelikle, sosyolojik bir sayıklamaya karşı çıkar. utanç toplumları, suçluluk toplumları, diye bir ayrım saçmadır. suçlular, utansa ne âlâ.
ama aristoteles'in ayrımı, hâlâ makûldür, yani bir şeyin erdem sayılabilmesi için kişinin seçiminin sonucu olması gerekir. oysa utanç, duyulur, yaşanır, ama seçilemez. bir seçimin sonucu olmayan bir şey de övülemez. utançtan bir erdemden söz eder gibi söz edilemez.
yalnız, unutulmasın, insanın iki bedeni vardır. fiziksel olan ve politik olan. her iki bedenin de utancı taşıyabileceğini görmek gerekir. egonun sınırları, yani benin sınırları, her iki bedenin içiçe geçen ve ayrılan yapısı uyarınca geniştir.
bu çerçevede, beni, parmak izi gibi benzersiz özelliklerde aramak, böyle tarif etmek, doğru değildir. çünkü ben, yalnızca fiziksel bir bedenin sınırlılığı içinde değildir. bir insan, kendine has benzersiz özellikleri üzerinden tanımlanamaz.
insan, utanır. yapılanlar adına utanır. bilmem kaç bin kişi, bir depremde ölünce utanır. o evleri kendi yapmış da sonra kendi yıkmış gibi utanır. işte bu utanç, yani politik bedende yaşanan utanç, beni diğerlerine bağlayarak ben yapar.
bu nedenle ben, ortak bir şeyden pay almakla, mesela utanca temas etmekle hayat bulur. ve bu temas, ortak bir utanç bağıyla bağlanmak anlamına gelir.