#70734880

#167520831

ne zamandan beri güzel bir özet çıkarayım diyordum.

özellikle çizgi romandan gideceğim.

1938’de yaratıldığından bu yana birçok kez değişime uğramış, çizgi roman dünyasında altın çağ (golden age), gümüş çağ (silver age), bronz çağ (bronze age), pre-crisis, post-crisis, modern age ve new age gibi dönemlerde farklı versiyonlara evrildi. özet geçelim.

altın çağ (golden age) – 1938-1950’ler

ilk ve en saf superman.

ilk çıkış: action comics #1 (1938) – jerry siegel & joe shuster

güç seviyesi: orta seviyede, gökdelen kadar yükseğe sıçrayabiliyor, ağır nesneleri kaldırabiliyor, ama uçma yeteneği yok!
karakter yapısı: daha sert, mafya ve suçlularla mücadele eden, klasik bir halk kahramanı.
düşmanları: lex luthor’un ilk halleri, gangsterler ve savaş ajanları.

önemli gelişme: 1940’larda radyo dizileri ve animasyonlarda uçma yeteneği eklendi. çünkü "yüksek sıçrama" animasyon çizimi zor olduğu için uçurmayı tercih ettiler!

gümüş çağ (silver age) – 1956-1970’ler
superman artık tanrı gibi!

güç seviyesi: aşırı güçlü! gezegenleri yerinden oynatabiliyor, zamanda yolculuk yapabiliyor, güneş sistemlerini yok edebiliyor.
ilk kez kripton kültürü derinleştirildi. kripton’un bilimsel ve fütüristik bir medeniyet olduğu gösterildi.
kryptonit çeşitliliği eklendi: yeşil, kırmızı, mavi, altın kriptonit gibi farklı etkileri olan versiyonlar çıktı.
bizarro, brainiac ve general zod gibi ikonik düşmanlar eklendi.
supergirl bu dönemde tanıtıldı.
? önemli gelişme: superman’in geçmişi daha ayrıntılı hale geldi, kripton’un yok oluşu büyük bir trajedi olarak işlendi. "smallville'deki gençlik yılları" konsepti doğdu.

bronz çağ (bronze age) – 1970’ler-1986 (pre-crisis dönemi)
daha insancıl ve derin bir superman!

güç seviyesi: hâlâ çok güçlü, ama gezegenleri patlatacak kadar değil.
karakteri daha karmaşık hale geldi. artık sadece iyi bir kahraman değil, kendi iç çatışmaları olan biri.
clark kent karakteri güçlendirildi. superman’in alter egosu olarak daha aktif bir role sahip oldu.
lex luthor artık sadece bir suç dehası değil, büyük bir bilim adamı ve kurumsal kötü adam olarak gelişti.
kripton kültürü ve geçmişi daha detaylandırıldı.
justice league daha önemli hale geldi.
önemli gelişme: christopher reeve’in canlandırdığı superman (1978) filmi bu dönemde çizgi romanları da etkiledi.

kriz öncesi & sonrası (pre-crisis & post-crisis) – 1986 ve sonrası
dc evreni'nin büyük sıfırlama noktası: crisis on ınfinite earths (1986)
dc comics, çok fazla güçlenen ve iç içe geçen hikâyelerden dolayı karmaşıklığı gidermek için büyük bir olayla her şeyi sıfırladı!

pre-crısıs (1986 öncesi) superman
aşırı güçlü, zamanda yolculuk yapabiliyor, yıldızları söndürebiliyor.
dc evreni çoklu evren sistemine dayanıyordu, yani farklı superman versiyonları vardı (earth-1, earth-2, vb.).

post-crısıs (1986 sonrası) superman
john byrne’ın the man of steel (1986) serisiyle superman sıfırlandı.
güç seviyesi ciddi şekilde azaltıldı! artık gezegenleri tek yumrukla patlatamıyor, daha makul bir güç seviyesinde.
clark kent kişiliği ön plana çıkarıldı. eskiden "superman, clark kent kılığına giriyor" anlayışı varken, artık clark kent gerçek kişi, superman ise onun alter egosu oldu.
kripton daha soğuk, mesafeli bir yer olarak anlatıldı.
önemli gelişme: 1992’de superman çizgi romanlarında “the death of superman” olayı yaşandı ve doomsday tarafından öldürüldü! (tabii sonra geri döndü ??).

modern age (1996-2011) & new age (2011 ve sonrası)
superman’in hikayesi 1996’dan sonra günümüz dünyasına daha uygun hale getirildi.

modern age (1996-2011)
superman’in artık kusurları var, insan gibi hata yapabiliyor.
lex luthor artık büyük bir iş adamı ve politikacı.
superman & lois lane evlendi!
2006’da “ınfinite crisis” ile superman güçleri biraz geri kazandı.
2009'da "new krypton" hikayesiyle kriptonlular dünyaya geldi.
new age & rebırth (2011 ve sonrası)
2011’de "new 52" ile superman tekrar sıfırlandı.
clark kent ve lois lane’in evliliği silindi!
daha genç, agresif bir superman anlatıldı.
2016’da "rebirth" ile klasik superman geri döndü.
günümüzde superman (2020 ve sonrası)
2021’de superman’in oğlu jonathan kent yeni superman olarak tanıtıldı.
clark kent, dünya’yı bırakıp uzayda büyük tehditlerle savaşmaya başladı.
2025'te james gunn tarafından yeni bir superman filmi geliyor!

1938’de halk kahramanıydı.
1950’lerde tanrı gibi güçlüydü.
1986 sonrası daha insani oldu.
2010’larda modern dünyaya uyarlandı.
şimdi yeni jenerasyona hitap edecek şekilde tekrar güncelleniyor.

ama her ne olursa olsun superman daima “iyiliğin ve umudun simgesi” olarak kalacak.

superman, böyle bir karakter değil lan...
bir de bu superman'e "işte gerçek superman!" diyen andavallar var.
superman, centilmen bir beyefendidir her şeyden önce.
james gunn'ın superman'i ise ergen gibi mızmızlanıp lois lane'e bağırıyor
kendi aralarında röportaj yaparlarken ve üstelik kibirli bir şekilde.
bütün hatalara rağmen snyder'ın superman'i çok daha olgun bir karakterdi;
insanlığın o'ndan hoşlanmadığını ve korktuğunu görünce üzülüp depresyona giriyordu
fakat bunu "depresif superman mi olur ya?" diyerek yerin dibine sokmuşlardı.
"superman, general zod'un boynunu kırdı. böyle superman mi olur, moruk?"
gibisinden ipe sapa gelmez eleştirilere maruz kalmıştı, snyder'ın superman'i.

geçen önüme bir klip düştü; fortress of solitude'da ortalıkla robotların falan gezdiği ve hatta robotlara "superman robots" diye seslenen ( lan superman kendisine bile superman demezken ne ara robotlara kendi markasıyla isim koydu ), köpek kryptoyla "auuv oouvv ouuuch" sesleri çıkararak çocuk gibi didişen, köpeğe "dude!" falan diyen superman kostümlü bir mal değneği izledim otuz beş- kırk saniye. aklımı oynatacaktım.

sonra üşenmedim, 1978'de richard donner'ın çektiği orijinal superman'i açıp, muhteşem müziği, sıfır cgi kullanılmış el emeği dekorları, kal-el'in yeşil kristali çantadan çıkarışı, kristali suya fırlattığında "lan şimdi ne çıkacak buradan?" dedirten sessiz gerilimi yani her unsuruyla ustalıkla yapılmış fortress of solitude'u ilk kez gördüğümüz o sahneyi tekrar izledim.

şu iki sahneyi art arda izleyip de seyircisini ciddiye alan, karaktere ve hikayeye saygı duyan, bir sinema dili tutturmaya çalışan kim, taşağa vuran kim siz karar verin. superman, kostümüyle ilk kez ortaya çıkıp, lois lane'i düşen helikopterden kurtardığında, lois buna "who are you?" dediğinde böbürlenmeyen, şişinmeyen, sakince "a friend" diyen olgun bir karakterdir. böyle ergen ergen bağıran çağıran, mızmızlanan, sarsak, dayaklık bir tip değildir. snl parodisi mi çektiniz ya?

yönetmenim, yapımcıyım, senaristim diye gezen şarlatanların, pezevenklerin eline düştük yemin ediyorum. ya odun gibi ( cavill) ya da gevşek bir superman dışında aklınıza başka bir şey gelmiyor mu sizin ya? şimdi kesin "yetmişlerin filmi o! çok yavaş bro! 2xle izledim!" ciler gelir. e iyi işte, alın bak bu hızlısı, doya doya izleyin.

mona lisa'dan ilham alıp cin ali çizen, "bu ne lan böyle?" denince de "mona lisa'nın modası geçti bruh bu daha güzel oldu" demek gibi bir şeyle sınanıyoruz artık. ölümü gösterip sıtmaya razı ediyorlar. harbiden rezillik.

filmde çok kötü, farklı ve seveni çok diye diye iyi adama kafayı takmış, trol ordusu olan, beğenmediklerini kendine özel bir cep evrende koca bir hapishane yaratıp herkesi oraya tıkan, adalet birliğini trol ordularıyla etkileyip iyi adamın üstüne salan, medya gücü ile toplumu manipüle eden, gizli gizli boravia (israil) ile askeri ve ticari ilişkiler geliştirip masum insanların ölmesine sebep olan ve boravia'nın yanı başında kendi emellerine uygun bir ülke kurmaya çalışan iğrenç, zengin bir adam var...

durmadan süperman, batman, batman vs süperman, hulk, iron man, hulk vs ironman, spiderman, spiderman eve dönüş, spiderman evden kaçış, spiderman g.te çakış filmleri mi çekilecek böyle?

resmi fragmanı düşen, james gunn'ın yazıp yönettiği, 11 temmuz 2025'te vizyona girecek yeni dcu'nun ilk filmi.

edit: türkçe altyazılı

2025 çıkışlı james gunn filmi tümüyle baktığımızda taş gibi bir çizgi roman uyarlaması olmaktan utanmayan çizgi roman uyarlaması. doğru bir superman karakterizasyonu, ayarında bir lex luthor ve şu ana kadar sinemada gördüğümüz en iyi lois lane. ancak film kusursuz değil, eksileri var.

zack snyder'ın soğuk bulunan soluk renkli epik ve tanrısal superman'i için bir rota düzeltmesi olarak renklerini gururla taşıyan dost canlısı "boy scout" superman'e gidilmesi en hoşnut olduğum konu ancak bunu yaparken biraz ayarın kaçırılması ve karakterin epik hissiyatından olması gerekenden fazla uzaklaşılması haklı bulduğum bir eleştiri.

superman'in karşılaştığı herkesi bam güm tek başına indirmememesi de karakteri çevresindeki dünyayla bağlantılı hale getirmek için yapılan doğru bir bilinçli tercih. öte yandan "superman" filminde superman'in daha merkez noktada olmasının ve daha büyüleyici bir varlığının olmasının beklenmesi de gayet doğal.

yani filmin iyi niyetle yaptığı çok fazla doğru var fakat snyder'ın filmlerindeki superman'i düzeltmek için o kadar çok zaman harcıyor ki kendi hikayesine yeterince odaklanamıyor. pek çok olay örgüsü noktası dceu'da gördüğümüz superman ile ilgili konuların james gunn tarafından "bir de benden olması gerekeni görün" denmiş hali gibi hissettiriyor. umuyorum ki bu filmle o yükünden kendini kurtarmıştır da evreninin devamında hem anlatı hem karakter olarak daha toparlanmış, odağını bulmuş bir superman izleriz. çünkü dediğim gibi karakterizasyon açısından gayet doğru bir temel atıldı.

zaten bu filmde karakterizasyonların gerçekten övülmesi gerekiyor çünkü superman'in mitoloji karakterleri sinemada hiç bu kadar başarılı canlandırılmamıştı.

- rachel brosnahan'ın lois lane'i benim teri hatcher'dan sonraki favorim oldu şimdiden. zeki, güzel, güçlü, sağlam karakterli ve superman ile inandırıcı bir kimyası var. gayet iyi yazılmış, gayet iyi canlandırılmış. 10/10.

- jimmy olsen çizgi romanda hep absürtlüklerin ortasındaki yan karakterdir. herkesin olağanüstü olduğu ortamda normalliğiyle orijinallik yaratır. superman'in 40 yıllık düşmanı silver banshee gider jimmy olsen'a aşık olur mesela, dumur olursun ama anlamlı da bulursun. ilk defa bir filmde "o da orada işte" demek yerine karaktere hayat vermişler.

- lex luthor, nihayet gerçekten lex luthor. hem toplumda kanaat lideri imajı olan karizmatik persona, hem başarılı iş adamı, hem deha bilim adamı. bir numaralı motivasyonu "yabancı/uzaylı" olana nefret olan şahane bir sosyopat ve egoist. daha önce çizgi roman okumadıysanız, sadece filmleri izlediyseniz bu filmde ilk defa gerçek lex luthor'u görüyorsunuz. michael rosenbaum'dan sonra en başarılı bulduğum lex luthor performansı.

- krypto. dünya gözüyle bir superman filminde peleriniyle her şeyiyle krypto izledik. harika bir şey.

- ve filmin sonunda gördüğümüz malum karakter. şimdilik karakterizasyonu tam bilmiyoruz ama ilk izlenim olarak "olmuş bu" dedirtti.

temeller sağlam, üzerine iyi evren yaratılabilir. ancak man of steel de zamanında dceu için iyi bir temeldi, warner bros'un dengesizlikleriyle o evrenin sonu hüsran oldu. geçmişin hataları tekrarlanmazsa ve james gunn'ın sağlam adımlarla evreni kurmasına izin verilirse gayet iyi filmler görebiliriz, yoksa aynı hüsran tekrarlanır.

--- spoiler ---

internet yorumlarında insanların takıldığını gördüğüm superman'in bam güm herkesi kolayca alt etmemesi de bu arada hikaye içinde gayet mantıklı bir durum.

- kaiju karşılaşmasında öldürmeye ya da ciddi şekilde zarar vermeye çalışmıyor, şehri korumaya ve kaijuyu şehirden uzaklaştırıp anlamaya çalışıyor. bu tam bir superman hareketi.

- ultraman karşısında zorlanıyor çünkü ultraman arkasında superman'in tüm hamlelerini çalışmış, öncesinde tahmin edebilen bir ekip tarafından yönetilen ve güç kontrolü olmayan bir superman klonu.

yaklaşık 90 yıllık superman tarihinde superman karşılaştığı herkesi tek yumrukta indirmiyor olmasının açıklaması da (indiriyor olsa 90 yıllık hikaye çıkmayacak olmasının yanında) güç kontrolüdür zaten:

"i feel like i live in a world made of cardboard, always taking constant care not to break something, to break someone. never allowing myself to lose control, even for a moment, or someone could die."

--- spoiler ---

biz çizgi roman filmlerini ne ara bu kadar ciddiye almaya başladık, gerçekten merak
ediyorum.
film, seyir zevki açısından oldukça keyifliydi; hiç sıkmadan kendini izlettirdi, adeta yağ gibi aktı geçti.
çok büyük beklentiler içine girmeden izlerseniz gayet tatmin edici bir deneyim sunuyor.
eğer the dark knight tarzında derin bir toplum eleştirisi bekliyorsanız, bu film zaten size göre değil.

bu kadar güçlü bir süper kahraman hiçbir zaman izlenebilir bir hikaye sunmadı. çocukken ilk superman filmi dışında herhangi bir superman filminin yarısına kadar bile izleyemedim. batman ile olan kapışmasını sırf içinde batman var diye sonuna kadar izledim. zaten o filmi de hatırlıyorsunuz. batman superman'i lavabo ile dövmüştü. hahaha hangi kafayla yazıldı acaba çok merak ediyorum.

çünkü herif çok güçlü aga. çok güçlü olmasının yanında ışık hızına da çıkabiliyor. yani zamanı neredeyse sıfıra kadar yavaşlatabiliyor. bu herhangi bir düşmanı kürdanla bile öldürebileceği anlamına geliyor.
kürdanı ışık hızına yakın hızda fırlatsa her kürdan neredeyse atom bombası kadar bir enerji açığa çıkartır. marketlerde 500'lü kürdanlar satılıyor. bir elinde 500 tane atom bombası demek :)
o kadar absürt bir durum.
dengeleyici hiçbir şey yok adamın karşısında.

şu adamın güçlerine baksanıza, bunun neyini izleyip gerileceksinki anasını satayım!

süper güç: devasa ağırlıkları kolayca kaldırabilir, dağları yerinden oynatabilir.

süper hız: ışığa yakın hızlarda hareket edebilir, hatta the flash ile yarışabilir.

süper dayanıklılık: kurşun, patlama, aşırı sıcaklık gibi şeylerden etkilenmez.

uçuş: kendi iradesiyle havalanabilir ve yüksek hızla uçabilir.

süper refleksler: kurşunları bile havada yakalayacak kadar hızlı tepki verir.

x-ray görüşü: katı cisimlerin içini görebilir (kurşun hariç).

ısı görüşü: gözlerinden yüksek sıcaklıkta ışınlar çıkarabilir.

teleskopik ve mikroskobik görüş: uzak veya küçük nesneleri net görebilir.

süper işitme: kilometrelerce uzaktan ses duyabilir.

süper nefes: devasa rüzgârlar estirebilir, nesneleri donduracak kadar soğuk hava üfleyebilir.

hızlı iyileşme: yaraları hızlıca iyileşir (ama genelde çok zor yaralanır).

güneş enerjisi emilimi: gücünü sarı güneşten alır, uzun süre güneş altında kalırsa daha da güçlenir.

güneş'i emcüklüyor amk! daha ötesi var mı?

uzunca bir aradan sonra bu filmle ilgili karmaşık hisler ve düşünceler entry yazmaya itti beni. nasıl yazıyorduk onu da unutmuşum. direkt konuya gireyim:

james gunn'dan dev nefret ediyorum. genel kişiliğinden de, canlı renklerle filmleri karikatürize etmesinden de, her filmine mutlaka eklediği grotesk canavarlardan ve mide bulandıran sahnelerden de, filmlerinde illa kardeşini oynatma çabasından da nefret ediyorum. rahatsız edici ve 'edgy' filmler yapmak için büyük çaba sarfetmesi zaten itici, üstüne bunu beceremeyip kötü esprilerle dolu iğrenç görünen filmler çıkartıyor ortaya. kişiliği de komik olmaya çalışan rahatsız edici filmleriyle tamamen örtüşüyor gibi. hepsi birleşince en sevmediğim yönetmenlerde ilk üçe giriyor bu nedenle. ve bu superman filmi, maalesef, tam bir james gunn filmi. bu adama superman karakterini emanet etmeleri rezalet benim gözümde.

ama işte bütün bunlara rağmen, adam superman'i tamamen anlamış ve filmde bu orijinal superman ruhunu anlatmış. örneğin snyder, superman'i olabilecek en yanlış şekilde anlamıştı. karakteri tanrı zannediyordu. hatta kendi beyanları da mitolojik karakterler anlattığı yönündeydi o dönem. o yüzden de insanlığa mesafeli, aşırı güçlü olduğu için asla dünyanın bir parçası olamayan, sürekli acı çeken, "yardım ettiğime bakmayın aslında hepinizden nefret ediyorum" şeklinde ağlak ve bıkmış bir ifadeyle uçup duran aptal bir karakter izletti bize superman diye. halbuki orijinal superman bunun tam tersi: dümdüz iyi bir insan. üzerindeki bütün katmanları çıkarttığınızda en derinde iyi kalpli dümdüz bir çiftçi çocuğu kalıyor. süper gücü iyi olması, bu kadar. diğer bütün güçleri onun için yan özellikler. dolayısıyla bu güçler onu ezmiyor, iyilik yapmasına yardımcı oluyor. bu yeni filmde böyle bir superman izliyoruz. saflık seviyesinde iyi kalpli, biraz beceriksiz ama sürekli de bir çaba içinde olan, 'ben neyim' felsefesine girmeden herkese yardım etmek isteyen basit bir karakter.

öte yandan lex luthor'u da iyi anlamış gunn. luthor dünyayı ele geçirmeye, insanlığı yönetmeye ya da çok para kazanmaya çalışan klasik bir villain değil; derin amaçları yok. tek olayı superman. dünyada "süper" bir insan olmasını kendisine yediremiyor. superman sırf varlığıyla luthor'u aşağılamış gibi oluyor, egosuna hasar veriyor. kıskançlıktan gelen nefret karakterin tek motivasyonu oluyor. tabii farklı farklı versiyonları var ama klasik luthor'un olayı aslında bu düz superman nefreti. film bunu da yakalamayı başarmış.

bunlara ek olarak bir sürü saçma sapan karakter de filmde ekstra bir kalabalık yaratmıyor ilginç bir şekilde. james gunn'ın iyi yapabildiği diğer bir şey de karakterleri düzgünce aktarabilmek sanırım.

senaryo ara ara büyük aptallıklar içerse de idare ediyor. çok coşmadan sakin bir kahramanlık hikayesi gibi başlayıp öyle devam ediyor.

ama yukarıda da dediğim gibi bütün bunlar superman hikayesine hiç yakıştıramadığım iğrenç bir estetik içine gömülmüş halde sunuluyor filmde. eğer buna takılmadan izlemeyi başarırsanız büyük ve derin görünmeye çalışmayan, gerçek, dümdüz bir superman hikayesi izleyebilirsiniz. ben başaramadığım için karmaşık duygularla geride bırakıyorum bu filmi.

son olarak isimlerini geçirmeden de olsa israil-filistin konusunu merkeze alması ve aktrolleri beyaz perdede en doğru biçimde yansıtması nedeniyle de çok ilginç bir film olmuş superman. bunu da tarihe not düşmüş olayım.