(bkz: matüridilik)

(bkz: eşarilik)

mevlana'nın düşünceleri, özellikle de onun akla ve mantığa dayalı tavrı, semerkand bölgesinde yaşamış hanefi fıkıh ve kelam alimi maturidi'nin öğretilerinin güçlü tesiriyle biçimlenmiştir.

940'larda ölmüş maturidi bir kuran tefsiri ve kelam üzerine bir eserin dışında, ismaili, oniki imam şiiliği ve mutezile öğretilerinin çürütülmesini içeren, çoğu kaybolmuş, bir çok eser yazmıştı.

maturidi, görüşlerini büyük ölçüde şafii mezhebinden alan eşarilerin kelamında yansıyan köktenci gelenekçiliğe zıt bir hanefi kelamı geliştirmiştir. aynı zamanda mutezile öğretilerinin çoğunu da red etmiş, ama insanın ilahi tecelliye başvurmadan akıl yoluyla da allah'ı bilebileceğini kabul ederek, akıl yetisine eşarilerden daha fazla hayranlık göstermiştir.

maturidi'nin görüşleri, islam aleminin doğusunda özellikle mevlana'nın doğduğu bölge olan maveraünnehir'de etkiliydi. selçuklular onun öğretilerine büyük destek verdi. onikinci yüzyılın ortasına gelindiğinde, suriye ve şam'daki hanefiler bu doğu öğretisini öğreniyorlardı. böylece mevlana daha hayattayken memleketinin mezhebi olan maturidlik artık anadolu'da geçerli hale gelmişti.

**
mevlana, franklin lewis: sayfa 47

"insanoğlu toprak gibidir. toprağı eşersin kil, insanı deşersin kin çıkar" sözünü söylemiş büyük mezhep imamı.

bugün itibariyle eskişehir osmangazi üniversitesi, fen-edebiyat fakültesi , türk dili ve edebiyatı bölümü'nün hummalı bir çalışma ile organize ettiği bir sempozyuma konu olan mübarek insan.ayrıntılı bilgi için:
---->http://tde.ogu.edu.tr/
sempozyum 28-29-30 nisan şeklinde 3 gün sürecektir.

gerçek islamı öğreten büyük islam alimi. müslümanların bu derece yoz, biatçı ve geri olmalarının sebebi bu büyük alime yeterince hatta hiç değer vermemelerinden dolayıdır.

müslümanlar saçma sapan akımlara ve mezheplere kapılmak yerine bu büyük alimin yolundan giderlerse bir yere varabilirler.

atatürk'ün diyanet işleri başkanlığını kurarken fikirlerini dikkate aldığı mezhep (tarikat) imamı. kendisini diğer imamlardan ayıran en önemli özelliği bilime karşı olmaması, aksine dünyayı anlamak için yapılan bilimsel çalışmaları önemsemesidir.

hak ettiği değeri görmediğini düşünüyorum. bunun en önemli sebebi elbette günümüz "dindarlarının" pek hoşuna giden bir söylemi olmamasındandır.

- aklı ön plana çıkaran,
- "eğer vahiy gönderilmemiş olsaydı bile insan yine aklıyla yaradanı bulabilirdi" diyen,
- iman-ibadet ayrımını ortaya koyan,
- siyaset ve diyaneti birbirinden ayrıştıran,
- cüz'i iradenin var olduğunu iddia eden,
- özellikle bilginin ve aklın itibarsızlaştırıldığı günümüz islam coğrafyasında tanınmasının önemi giderek artan,
- günümüzde hak ettiği ilgiye mazhar olmayan,
- eserlerine gerekli önemi gösterilmeyen, gecikmeyle dilimize çevrilen,
- türk,
- din alimi.

ezberden öğretirler bizlere, "itikadda mezhebim ehl-i sünnet vel cemaat, imamım da maturidi"dir diye. kitlelerin geneli ezbere bilir bu referansı. hatta kabirde sorulacağı iddia edilen soru setine yanıt olarak paylaşılır sosyal medyada. ama imam maturidi'yi yeterince tanıtmazlar, biz de tanımak için gerekli eforu sarfetmeyiz. makus talihimiz de böyle akar gider.

önemini bir nebze kavramak için hasan onat'ın "yeni bir islam medeniyeti için maturidi ve maturidiliğin önemi" başlıklı yazısını okumakta fayda var.

günümüzde birçok islam aliminin düşünmediği sorgulamadığı dönemde kendisi 10.yy da inanç ilkelerini akılla açıklamiştir ,nakille(kuran sünnet),aklı aynı oranda kullanmıştır. ayrıca alimlerin şurda burda birbirlerini yediği şu dönemde matüridî, islâmın evrenselliğine zarar vermeyecek biçimde, itici olmaktan çok kucaklayıcı bir yaklaşımla dini anlatır. bu sebeple matüridî, dinin "özünü" ilgilendirmeyen görüş farklılıklarını hoş görür.

(bkz: #59831645)

(bkz: #64279100)