ilber ortaylı'nın 2015 yılında benzer iddialar ile gündeme gelen kadir mısıroğlu için sarf ettiği talihsiz sözlerdir. başta mesafeli dursa da sonlara doğru baklayı ağzından çıkarıyor. arkadaş hepiniz mi saraylı oldunuz anlamıyorum ki?
* * *
- william shakespeare müslüman mıydı?
+ öncelikle tarihi tarihçilere bırakmamak gerek. (gülüyor) her kafadan ses çıktığı vakit susmayı bilmezseniz kirliliğe el vermişsiniz demektir. "tarih tarihçilerin uydurmasıdır" ki bence napolyon'un en isabetli sözüydü, bu zatın beyanatı ile doğrulanmış oldu.
- kadir mısıroğlu yalan mı söylüyor?
+ efendim yalan söylüyor demek istemiyorum fakat eksik ifade ediyor. (su içiyor) william shakespeare 1616’da öldü. hiçbir eseri de o hayattayken basılmış değildir. ölümünden birkaç sene sonra tiyatrocu arkadaşları kağıda döküp bastırana kadar da bir shakespeare'den söz edilemez.
- yani öncesinde müslüman olabilir mi?
+ sade müslüman değil, nereye çekersen o da olabilir. shakespeare'in birçok tiyatro eseri, şiiri; ya kaybolmuş ya da ilginç bir şey, sonradan basılmış. demek ki insanlar uzun zaman hafızalarında yer eden bu mirası devretmişler. bu şeyh pir tartışması da yazılı olmayan dönemden kalan, yani yazıya dökülemeyen kısımlardan ibaret.
- pekala doğruluk payı var o halde?
+ arap dilini konuşan kitlelerin ezber konusunda yetenekleri tartışılmaz. hatta bütün bir hadis ve fıkhi birikim bu temelden yükselir. maalesef biz de bu silsilenin güvenilirliği tartışmaya kapalı. açmak ise itibarsızlaşma alameti, cesaret işi. lakin ingiliz aristokrasisi için bu bir kaynak teşkil etmiyor. güvenilmiyor yani.
- şahsen ben güveniyorum.
+ ee güveniyorsan al tepe tepe kullan. (gülüyor) bütün bir ortadoğu terminolojisi tevatürle dolu. velhasılıkelam elitizm kimin elindeyse rivayetler ve yorumlar o eksende şekillenir. bunun dışına taşarsan yok olursun, yok ederler.
- yani shakespeare'in şeyh pir olduğunu itiraf ediyorsunuz?
+ itiraf ediyorum değil, bütün bir külliyat bunlarla dolu. lakin kesin bir hüküm verilemiyor. damat ibrahim paşa ve nedim, şeyh pir'i okuduğunu ve ondan etkilendiğini pek çok belgede ihsas ediyor. lale devrinin iç mimarları bu adamlar. ancak nesilden nesile insanları etkilemeye devam eden böyle bir adamın yaşadığını ancak ödediği bir çöp cezası'ndan öğreniyoruz. bu bakımdan filanca çıkıp; "shakespeare aslında şeyh pir'dir" demiş ise; ee der tabi. doğrulayamamakla birlikte tutup kenara da atamıyoruz.
- açıkçası söyledikleriniz beni şaşırttı. bu kadarını beklemiyordum.
+ yani şimdi her iş bitti, bir bu kaldı. salı günleri, murat'la (bardakçı) sabah kahvaltılarını uzun tutup laflıyoruz biraz. ilginç bir konuda cephe genişliyor; shakespeare'in kimliği! murat mesela, şu kaddafi'nin; shakespeare'in aslında arap olduğu, adının şeyh el zübeyir olduğu tezini hiç de yabana atmaz. bu tartışma torunlarım hayattayken bile gündeme gelemeyecek bir mesele. (gülüyor)
- kadir mısıroğlu aklandı diyebilir miyiz?
+ ha sen shakespeare müslümandı dememi bekliyorsun? (kahkaha) oo hem de ne müslüman! kastamonu evliyalarının en meşhuru. (kahkaha) hacı macbeth veli’nin öğrencilerinden. (kahkaha) bir kere edebiyata meraklı, (kahkaha) ilim tahsil ediyor ve (kahkaha) bir rivayete göre (kahkaha) (öksürük) nakşibendi tarikatının (kahkaha) hâlidiyye kolunun (kahkaha) kurucusu. türbesi halen warwickshire mahallesi, gümüşlüce caddesinde bulunuyor. (kahkaha) yani olur mu böyle bir saçmalık.
- ilahı hocam çok espritüelsiniz. ne yalan söyleyeyim, ben ikna oldum.
+ fakat tartışılması gereken yönleri halen mevcut. tahıl tüccarlığı yaptığı, çevreye borç para verdiği ve vergi kaçırdığı dönemlere ait konular var. fakat bu noktalarda batı'da bizdekinden daha az kayda rastlamak da olası. hatta topkapı sarayı kayıtlarından her türlü veriyi bulabilmeniz mümkünken, versaille ve kraliyet arşivlerinde tek bir sayfa bulamazsınız.
ekleme: william shakespeare'in abdest alırken resmedildiği giovanni simonetta şaheserini müsait bir zaman diliminde incelemenizi tavsiye ediyorum. sanat, aşk ve tarih ile kalın.