güney amerika uluslar topluluğu, peru'daki tarihi inka kenti cuzco'da buluşan 12 latin amerika ülkesinin üst düzey yetkililerinin öncülüğünde; abd, avrupa ve asya'ya karşı ellerini siyasi ve ekonomik olarak güçlendirmek için temellerini attıkları yeni oluşum.

peru devlet başkanı alejandro toledo, and dağları'ndaki güneş tapınağı coricancho'da temeli atılan güney amerika uluslar topluluğunun (gaut) emelini, "bugün 361 milyon sakini olan yeni bir ülkemiz oldu. bu, küreselleşmenin meydan okumalarıyla başa çıkmamıza, daha adil ve eşitlikçi bir sürece dönüştürmemize yardım edecek" diye duyurmuştur.

güney amerika’da bölgesel bütünleşme çabalarını kapsamlı bir çatı altında birleştirerek geliştirmek amacıyla 8 aralık 2004 tarihinde peru’da biraraya gelen arjantin, bolivya, brezilya, ekvador, guyana, kolombiya, paraguay, peru, surinam, şili, uruguay ve venezuela tarafından imzalanan cusco bildirisi’yle güney amerika ulusları topluluğu’nun oluşturulması kararlaştırılmıştır. bildiriyle, güney amerika entegrasyon alanının kurulması için taraf ülkeler arasında siyasi ve diplomatik dayanışma ve işbirliği mekanzimalarının tesis edilmesi, bölgesel ticaret blokları olan mercosur ve and birliği’nin birleştirilerek, şili’nin de katılımıyla kıta genelinde bir serbest ticaret bölgesi oluşturulması, kırsal kalkınma ve tarım politikalarının uyumlaştırılması, enerji işbirliği, teknoloji transferi gibi alanlarda kapsamlı ortaklık politikaları geliştirilmesi öncelikli hedefler olarak belirlenmiştir.

16-17 nisan 2007 tarihlerinde venezuela’da gerçekleştirilen devlet ve hükümet başkanları siyasi diyaloğu zirvesi’nde entegrasyon sürecinin güney amerika ulusları birliği (unasur) ismiyle sürdürülmesi kabul edilmiştir. zirve’de kabul edilen margarita bildirisiyle örgüt’ün genel sekretaryasının ekvator’un başkenti quito’da kurulması kararlaştırılmıştır.

unasur kurucu anlaşması 23 mayıs 2008 tarihinde brezilya’da gerçekleştirilen zirvede imzalanmıştır. örgüt’ün ilk dönemsel başkanlığını 1 yıl süre ile şili devlet başkanı michelle bachelet üstlenmiştir.

4 mayıs 2010 tarihinde arjantin’de gerçekleştirilen olağanüstü zirvede arjantin eski cumhurbaşkanı nestor kirchner, oybirliğiyle 2 yıllığına genel sekreterlik görevine seçilmiştir.

16 şubat 2011’de gerçekleştirilen unasur zirvesinde kolombiya eski dışişleri bakanı maria emma mejia ve venezuela enerji ve elektrik bakanı ali rodriguez birer yıllığına örgütün genel sekreteri seçilmişlerdir.

unasur kurucu anlaşması’nın yürürlüğe girebilmesi için en az 9 ülke tarafından onaylanması hükmü çerçevesinde arjantin, bolivya, şili, ekvador, guyana, peru, surinam, venezuela ve uruguay tarafından onaylanmasının ardından 11 mart 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

yapılanma süreci halen devam etmekte olan örgüt çatısı altında sosyal kalkınma, savunma, eğitim-bilim-kültür-teknoloji ve inovasyon, sağlık, altyapı ve planlama, narkotrafikle mücadele ve enerji konseyleri faaliyet göstermektedir.