su perisi klytie, aşık olduğu güneş tanrısı apollon'u günlerce aynı yerde bekleyerek, sararıp, solmuştu. kaynaklar zeus'un, kıza acıyarak, günebakana dönüştürdüğünü söyler.
böylece klytie, güneşin hareketine göre yüzünü döndürerek, gün boyu aşkına bakıyor, hava kararınca boynunu büküyordu.

günebakan, çinliler için ölümsüzlüğü, yunan mitolojisinde kul köle olmayı simgeliyor.
klytie, güneşe bakarak muradına ermiş miydi, bilinmez fakat o gün bugündür beklemek, uhrevi, ulvi bir şeye dönüşmüştü.
günebakan grekçede güneş anlamına gelen helios ve çiçek anlamına gelen anthos sözcüklerinden oluşur. tüm dünya "güneş çiçeği" derken bizde neden "ayçiçeği"dir, allah bilir.
yapılan araştırmalar, çiçeğin tohumlarının sağdan sola veya soldan sağa doğru sayılarının fibonacci dizilimine (bkz: fibonacci serisi)uygun olduğunu göstermiştir ve bu dizilim altın oranı işaret eder.
günebakan çiçeğinin tohumlarının bu dizilişi güneş enerji santralleri için mühendislere de esin kaynağı oldu.
mıt'den 3 öğrenci bu çiçeğin yapısını örnek alarak oluşturdukları güneş panellerini malibu'da bir okulun bahçesine kurdular.
sistemin, okulun enerji ihtiyacının %75-90’lık kısmını karşıladığı görüldü.

bitkinin çiçek kısımları gün içinde güneşin konumunu takip ederek doğudan batıya doğru hareket eder. geceleri ise tersi yönde hareket ederek sabahki konumuna geri döner. bu günlük hareket, gelişme dönemindeki günebakan tomurcuklarında görülür ve çiçekler gelişimlerini tamamladığında durur. olgunlaşmış günebakanlar sürekli olarak doğuya doğru yönelir.

günebakan çiçeğinin güneşe yönelmesinde, bitkinin güneşe bakmayan yüzünde biriken, bitkinin büyüme şekli, miktarı ve yönü gibi düzenlemelerde görev alan oksin hormonunun etkisi vardır. oksin hormonu bitkinin ışık almayan kısmında daha fazla birikir, bu nedenle bitkinin ışık almayan kısmı daha hızlı büyür ve bitkinin ışık alan kısma doğru eğilmesine neden olur.
2016 senesinde science dergisinde yayımlanan bir araştırma, günebakanların güneşe yönelmesinin nedeninin sadece gün ışığı olmadığını, biyolojik ritim olarak da isimlendirilen sirkadyen ritme (bkz: sirkadyen ritim) de dayandığını açıkladı.

van gogh, günebakan tutkunuydu. kardeşi theo'ya yazdığı mektuplarında "biliyorsun şakayık çiçeği jeannine’nindir, hatmi çiçeği quost’a aittir, günebakan da galiba biraz benim…" demişti. bu tutkusu nedeniyle, 2 seri günebakan natürmort yapar. ilk seri 4 resim, 2. seri 7 resimden oluşmaktadır.

son günlerde yağının fiyatı nedeniyle gündemimize giren günebakanı daha yakından tanımak istedim.
seyahatlerimde uçsuz bucaksız sarışın tarlalardan gözümü alamadığımı, onlara bakarken gayri ihtiyari gülümsediğimi hatırlıyorum. günebakan şirin, güler yüzlü bir bitki; sararmış, kurumuş, boynu bükük gördüğümde ise bir burukluk duyardım.. o güzellik, o canlılık nasıl öyle hazin bir sona dönüşüyordu? biz, ölümlüydük işte..aklımdan böyle geçiriyordum. o sırada, aşkını olduğu yerde beklerken sararıp solan, hayatını kaybeden su perisi klytie'yi bilmiyordum.
mevlana'nın,
"günebakan çiçeğinin kaderidir,
güneşe bakarken olmak..
ve yine ona bakarken solmak…
her hasret duyulan şey gibi ışık da iki ucu keskin bıçak…" dediğini de bilmiyordum.

umarım, üreticiye ihtiyacı olan desteği vererek bir süre sonra fiyatı düşürebilirler.
fakat siz yine de klytie'yi unutmayın.

evvel zaman içinde dostlar
ağaçlara ev kurardık
tatlı bir düş içinde
bir yere bir göğe bakardık
gönlümüz kuş gibiydi dostlar
dünyaya kanat açardık
tutsak değildik zamana
başına buyruk yaşardık

çocuklardık
parlak yıldızlardık o zaman
ay büyülüydü, yakamoz, deniz
ardından koştuğumuz o baharlar
çocuklardık
parlak yıldızlardık o zaman
artık dönemesek de geriye
ardından koştuğumuz o zamandır

o zaman bu zamandır dostlar
ne ister neyi özleriz
denizini arayan
akarsulara benzeriz
pencereler bırak açık kalsın
geceleri yağmurlar yağsın
günebakan düşlerimiz
yağmur sesiyle çoğalsın

çocuklardık
parlak yıldızlardık o zaman
ay büyülüydü, yakamoz, deniz
ardından koştuğumuz o baharlar
çocuklardık
parlak yıldızlardık o zaman
artık dönemesek de geriye
ardından koştuğumuz o zamandır

gönlü kuş gibi olanların, zamana tutsak olmayıp başına buyruk yaşayanların ve denizini artık aramayıp bulmuşların şarkısı:

. (youtube)

kendisi dünyada en sevdiğim çiçek.

bana burada çok çok çok sevdiğim hatunlardan biri, goetica, aylar önce "çiçek olduğunu hatırladığında, gidip bir dövme yaptırır mısın, rica ediyorum" demişti. asla unutmadım bunu.

hayatımın en büyük dönüm noktalarından birinin üzerinden tam bir yıl geçti.
ben bugün çiçeklenmeye niyet ettim, dostlar.
günebakanlı, papatyalı, pek sevimli bir arıcık oldum.

çünkü ben bu öfkeden çok yoruldum.
çünkü ben güneşini arayan, bir şekilde pozitif kalmaya çalışan o neşeli, kikirdeyen kadını; onun güler yüzünü çok özledim!
ben beni çok özledim.

"o zaman bu zamandır, dostlar
ne ister, neyi özleriz?
denizini arı'yan akarsulara benzeriz^*
pencereler bırak açık kalsın, geceleri yağmurlar yağsın
günebakan düşlerimiz
yağmur sesiyle çoğalsın"

daha çok yolum var belki, biliyorum.
ama yine de, hoş geldim.

görsel

yeni türkü'nün buğdayın türküsü de sayılırsa üçüncü albümü..

can yucelin en sevdii çicek.. kendisinide bi şiirinde güne bakan a benzetir..ışığı aradığı için

yeni turku'nun bir $arkisi..

ayciceginin ba$ka bi adi..

her ışık kaynagına yuzunu dönen saftirik bir cicek turudur,sonunda mecali kalmaz donmekten ,boynunu buker.

ayçiçeğinin diğer adı, yüzünü güneşe dönmüş, aydınlığı arayan çiçek; bulutların arasından süzülen hüzmelere doğru sevinçle dönen, ama sonunda güneşin battığını görünce boynunu büküp yerebakan..
küçükken teyzemin beni kendisine benzettiği çiçek olması sebebiyle benim için ayrı bir anlamı vardır aynı zamanda.

eh, entry'ye arka plan yaparak dinlemekte olduğum o güzelim yeni türkü şarkısına değinmeden de geçmeyelim:

çocuklardık
parlak yıldızlardık o zaman
ay büyülüydü, yakamoz, deniz
ardından koştuğumuz o baharlar
çocuklardık
parlak yıldızlardık o zaman
artık dönemesek de geriye
ardından koştuğumuz o zamandır...