(bkz: pesimizm)

fuzuli'nin ask anlayisi kendi cinsiyetine karsi duydugu platonik asktan kaynagini almakta, hemcinsiyle yasayabilecegi cinsel iliskileri yasayabilse bile onunla beraber olamamanin romantizmi yasayamamanin sikintilarini hissetmistir. siirlerindeki pesimist ask da kaynagini bu romantizm eksikliginden almaktadir. icki alemlerinde icki servisi yapan (bkz: saki) genc delikanli cocuklara duydugu aski anlatirken de kimse ondan jim morrison rahatliginda siir yazmasini da bekleyemez. zaten para icin siir yazmak durumunda kalmis ve yazdigi siirleri saga sola para karsiligi ithaf etmis kimseden de rahat siir yazmasi beklenemez.

(bkz: mey)

(bkz: ben ben isem sen nesin sen sen isen ben neyim)

şöyle ki:

bildiği yoldan ayrılmayan bir âşık:
"ey fuzûlî her nice men'eylese nâsıh^* seni.
bakma anun kavline bir çihre-i zîbâya^* bak"

kendi aşkından daha büyük bir aşk tanımayan bir âşık:
"yazanda vâmık u ferhâd u mecnûn vasfın ehl-i derd
fuzûlî adım gördüm ser-i tomara^* yazmışlar"

hem de pek fedakâr:
"geh gamzen içmek ister kanımı gâh çeşmin^*
korkum budur ki nâ-geh kanlar ola arade"

aşktan yana pek dertli:
"çâk görüp göğsümü kılma ilacım tabip
zayi olur merhemin bende biter yare yok"

şimdi bunları kime yazmıştır^{* *}. bence bir kadına yazmıştır. çok da güzel yapmıştır.

divan siirindeki sevgili cinsiyetsizdir. bu siir arap ve fars edebiyatlarindan, kuran-i kerim ve hadislerden, geleneklerden goreneklerden, hayata dair dikkat ceken detaylardan, tasavvuftan vs vs beslenir. edebiyat nevi sonucta... kendine has bir felsefesi var. az sozle ve belli bir kalip icinde insan guzelligini anlatmak. cunku insan esrefu'l-mahlukat. dolayisiyla resimi oven ressami over mantigiyla, insani overken aslinda husn-i mutlaka da gonderme yapilamaya calisilmis. musluman kadin o donemde nasil kafes altindaysa siirde de kafes altinda olacagindan siirdeki sevgili erkege yakin guzellik unsurlarina sahip cinsiyetsiz bir insandir. kimsenin cinsel hayatini merak etmiyorum, o oyledir bu boyledir diyecek ehliyetim yok, gozumle gormedim ayrica adamlar yuzyillar oncesinde yasadi. elbette siirin bu lastik gibi nereye cekersen oraya gidecegi, meyhanede de tekkede de okunabilecek kadar cok yonlu olusu insanlarin kendi cinsel hayatlarini siirlerine aksettirmelerine firsat vermis olabilir. malum seriatla yonetilen bir ulkede ben homoseksuelim demek pek kolay olmasa gerek. su anda bile insanlar ne kadar ozgur tartisilir...
siir o donemde herkese yazilabiliyor. sairin kendi kizina yazdigi siiri tekkede bir dervis allah'i anarak kendinden gecmis bir hâlde okuyabiliyor.
fuzuli sebk-i hindî'nin turk edebiyatindaki ilk mujdecilerinden. klasik uslupla yaziyor diye dusunulse de sebk-i hindînin arabeskini tasiyan misralari azimsanamaz. adam mecazi aski ilahi aska kopru goruyor. derdi bu...