öncelikle 1, 2, 3, 4.

2005 yılında tdk tarafından alınan kararla batı kökenli sözcüklerde ve doğu kökenli sözcüklerdeki “l” harfinden sonra gelen “a” ve “u” harflerinde kullanılan düzeltme işareti kaldırıldı fakat bu karar çoğu insan tarafından salt açıklamada bahsedilen sözcüklerde değil, batı ya da doğu kökenli her sözcükte kullanılan düzeltme işaretinin kaldırılması olarak anlaşıldı.

düzeltme işaretinin kaldırıldığı sözcükler

flama (ven., fláma)
klarnet (fr., clarinette)
plaj (fr., plage)
plaket (fr., plaquette)

şeklindeki batı ya da

laf (far.)
lakayıt (ar.)
lale (far.) (özel isim olmadığında)
lalettayin (ar.)

şeklindeki doğu kökenli sözcüklerdir.

yazılışları aynı fakat anlamları ve söylenişleri farklı olan sözcüklerde¹, arapça ve farsçadan türkçeye geçen birtakım sözcükler ve g ve k’den sonra “a” ya da “u” içeren özel isimlerde² ve nispet eki içeren sözcüklerde³ ise düzeltme işareti hâlâ kullanılıyor.

¹adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya, evren); aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun); hal (sebze, meyve vs. satılan yer), hâl (durum, vaziyet); hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz) [...]
²dergâh, gâvur, karargâh, tezgâh, yadigâr, dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, merzengûş, mahkûm, mezkûr, sükûn, sükût; lâle, nalân, islâhiye, lâpseki, selânik, nigâr, hakkâri [...]
³(türk) askeri ve askerî (okul), (islam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (atatürk’ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) [...]

düzeltme işaretinin (şapka) türkçede kullanılmasının gereksizliğine inananlardanım. cümle içinde veya konuşma dilinde “hal, adet” gibi sözcüklerin ne anlama geldiğini düzeltme işareti olmadan da insanlar anlayabilir, zor bir durum değil. ingilizcede örneğin; “micheal” yazıp bazen bunu “maykıl”, bazen de “mişel” diye okuyorlar. (yanılıyorsam düzeltin lütfen). düzeltme işareti vb. işarete de gerek görmemişler.

edit:@xeuszt düzeltme göndermiş: “biri michael, diğeri michele ya da michelle.
michael, tamamen ingilizce telaffuz kurallarına göre okunurken; michele fransızca telaffuz kurallarına göre okunmakta.”

"1 yıllık karımı ortağıma devrettim"

hadi bunu düzeltmeden söyle bakalım

edit: şapka inkılâbının önemi

bilgisayarda şapkalı a kullanmak isteyenler için ipucu : önce shift + 3 tuşlarına, ardından a harfine basın. böylece karşınızdaki karınızdan mı yoksa kârınızdan mı bahsettiğinizi anlayabilir. üşenmeyin, yapın.

görsel

görsel

görsel

ana dilimizi doğru kullanalım diye uyarıldığımız bu haberde bile türkçeye, türkçeyi, türkçenin ve türkçede yanlış yazılmışsa daha ne konuşalım.

ayrıca gazeteler ve ünlü yazarların da işlerinin bu olmasına rağmen doğrusunu öğrenmeyip yanlış yazdığını görüyorum.

sanrı değildir, senelerdir sınıf öğretmenleri, ilkokul öğretmenleri hatta dershanelerdeki türkçe öğretmenlerinin bile bunu belirtmesinden ötürüdür. o zaman dershane ve okul müfredatlarının gözden geçirilmesi gerekiyor. ayrıca "kalktı" değil de "insiyatife bırakıldı" deniyordu daha çok, yani isteyen kullanır isteyen kullanmaz şeklinde. kalkmış olsa, yayınevleri niye kullansın yani? öğretmenler "kalktı, bırakıldı" deyince cemaat ne yapacak? onlar da kalktı diye benimsedi. yani tdk ile okul müfredatları arasındaki bir mesele bu, biz son kullanıcıyı etkilemiyor. biz ne deniyorsa onu yapıyoruz. yine kaldı ki tdk seneler içinde güvensiz bir kurum hâline geldiği için, böyle karmaşıklıkların ortaya çıkması normal - senelerdir olan şeye artık olmaz, olmayan şeylere bu artık olur dedikleri için insanların da kafası karışıyor.

yani bizden kaynaklı bir sanrı değil, eğitim sistemiyle ilgili bir sanrı. yoksa ben kitaplarda, romanlarda ne görüyorsam onu uygularım. :)

türk dil kurumu bir, türk eğitim sistemi iki.

öyle bir ülke düşünün ki bu ülkenin bir öğretmeni, edebiyat öğretmeni meslekî hayatında en çok mücadeleyi bu ikisiyle vermiş olsun.
bugün, okulumuzda yeni göreve başlayan bir meslektaşım bana " hocam şapka işareti kaldırılmamış mıydı ya? " diye bir soru sordu. utandım. ben, bazı insanların bazı şartlarda rencide edilebileceği görüşündeyim. bazı kurumlar da kökten değişmeli.

tdk, sürekli ama sürekli olarak türkçe üzerinde yaptığı oynamalar yüzünden hem öğrencileri hem de mesleğine yüzeysel ilgi duyan öğretmenleri cahil bırakıyor. mesela bu seneye kadar " ünvan " doğru yazılışıdır seçeneğini seçen öğrenciler yanlış tercih yapmış oluyorken artık " unvan " yanlış tercih olarak kabul ediliyor.

2005 senesinde de kurum bu " şapka işareti - düzeltme işareti " üzerine yine durduk yere bir değişikliğe gitti ve bazı kelimelerde bu işareti kaldırdı. fakat bunun kamuyoyunda " şapka işareti kaldırıldı " şeklinde yayılmasına da hiçbir şekilde engel olamadı.

bu kurumun başındakiler için şöyle söyleyeyim, geçen sene bizzat benim açtığım başlık önce sözlükte sonra twitter'da gündem olmasa bugün " türkiyeli " diye bir kavram vardı hayatımızda!

19 temmuz 2023 tdk rezaleti/passenger28

neyse konumuza dönelim. bu işaret, hâlâ kullanılması gereken ve gayet önemli bir yazım kuralıdır.

1) yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine ko-nur: adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık) vb.

2) arapça ve farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerle özel adlarda bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur: dergâh, gâvur, karargâh, tezgâh, yadigâr, nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt vb.

3) nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır: (türk) askeri ve askerî (okul), (islam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (atatürk’ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) vb.

bugün debe'ye giren entry'e istinaden yazıyorum.
karını ortağınla paylaşır mısın? ve kârını ortağınla paylaşır mısın? arasındaki nüans ortada. eğer düzeltme imi kalkmış olsaydı halipürmelalimiz bu olacaktı.

benim gibi gramer polislerinin^* yüzleşmeye hazır olmadığı sanı. eski köye yeni adet getirmeyin rica ediyorum.