insan zihni, tamamen yok olan bir şeyi ne düşünebilir ne de hayal edebilir. bu nedenle, zihinde var olan her kavram, doğrudan ya da dolaylı şekilde bir tür varlığa dayanmak zorundadır.
ejderha mesela, ismi vardır ama gerçekte varlığı yoktur. fakat gerçekte var olan varlıklardan kurgulanmıştır; yılan, dinazor, kuş gibi varlıklardan.
kavramsal varlık, bir izdir. yoktan çıkmaz; zihinde oluşması için bir dayanak gerektirir. öyleyse, zihinde temsil edilebilen bir kavram, tamamen "yok" sayılamaz.
bu noktada, tanrı gibi soyut kavramların da zihnimizde var olması, onların mutlak anlamda “yok” olmadığını gösterir. fiziksel olarak var olmasalar da, zihinsel düzeyde temsil edilebiliyor, isimlendirilebiliyor ve anlam yüklenebiliyorlarsa, bir tür varlık alanına sahiptirler. ismi olan her şey, bir düzeyde vardır. hiç var olmayan bir şeyin insan zihninde kavramsal olarak bir karşılığı yoktur. öyleyse tanrı gerçekte var olan bir şey veya gerçekte var olan bir şeyden kurgulanan bir şey olmak zorundadır.
islam inancı çerçevesinde bu fikir ele alındığında, gerçekte var olan, varlığı zorunlu ilah allah'tır. diğer inanışlar, tanrılar, putlar ise gerçekte var olan ilah'tan kurgulanarak zihin dünyamızda yer alan kavramlardır. onlar gerçekte yoktur, gerçeğin kurgusudur, gerçekten bir iz taşır.
bu konudan bakara suresi 31-32-33.ayette bahsedildiğini düşünüyorum. rabbimiz şöyle diyor:
[ve âdem'e isimlerin hepsini öğretti, sonra onları meleklere gösterip: "haydi davanızda sadıksanız bana şunları isimleriyle haber verin." dedi.
dediler ki: "yücesin sen (ya rab!). bizim, senin bize öğrettiğinden başka bir bilgimiz yoktur. şüphesiz sen bilensin, hakîmsin".
allah): "ey âdem, bunlara onları isimleriyle haber ver." dedi. bu emir üzerine âdem onlara isimleriyle onları haber verince, (allah): "ben size, ben göklerin ve yerin gayblarını bilirim, sizin açıkladığınızı da, içinizde gizlediğinizi de bilirim" dememiş miydim?" dedi.]
edit: ayet ile konuyu bağdaştıramayanlar için bağdaştırma işlemi yapmaya geldim. diyorum ki kankalar, âyetten yola çıkarak varlıkların ismi olduğunu anlıyoruz. adem'e yani insanlara bu isimlerin öğretildiği anlıyoruz. var olmayan bir şeyin ismi de olmayacak insan zihninde. allah'ın ismi var, allah var. benim ismim var, ben de varım :) (bkz:
düşünüyorum öyleyse varım/@birbiribirisi)