küll'ün selameti için cüz'ün feda edilmediği adalet usulü.

tam ve mükemmel adalet. hz.ali, adalet-i mahzayı esas alıp kendinden öncekilerin yaptığı gibi o esas üzerine gitmek için içtihat etmeye çalışmıştı, lakin sabırsız olan erkana düsturunu idrak ettiremedi. muktedir olamadı, fakat böyle olmasa şah-ı velayet ünvan-ı manidarını hakkıyla kazanamayacaktı. (bkz: hz.osman'ın katilleri tez buluna)

(bkz: #26092371) (bkz: #26103322)

“tam ve katıksız adalet, mükemmel adalet” anlamına gelen arapça ifade.

bir ferdin hakkını, daha geniş bir topluluk, cemaat ya da bütün insanlar için de olsa, feda etmeyen adalettir.

yani, "küllün selâmeti için, cüz’ü feda etmeme"yi önerir.

meşhur örnekle: "bir gemide 9 cani bir masum bulunsa, o masum için gemiyi batırmamak" gerektiğini işaret eder.

karşıt ifadesi ise adalet-i izafiyedir. yani, daha geniş bir kitle, cemaat ya da insanlık için bireyi feda eden adalet şeklidir.

«kim, bir cana kıymayan veya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmayan bir nefsi öldürürse, bütün insanları öldürmüş gibi olur. kim de bir nefsin yaşamasına sebep olursa, bütün insanları yaşatmış gibi olur»

"bir masumun hakkı, bütün halk için dahi iptal edilmez. bir fert dahi, umumun selâmeti için feda edilmez. cenab-ı hakkın nazar-ı merhametinde hak haktır; küçüğüne büyüğüne bakılmaz. küçük, büyük için iptal edilmez."