tunus cumhurbaşkanı tarafından alınan kararlardır. meclisi feshetme kararı almış. milletvekillerinin dokunulmazlıkları kaldırılmış. ordu ise şu an cumhurbaşkanın emrinde. en ufak kalkışmaya sert cevap verileceği söyleniyor.
güncel bilgiler şöyle:
- tunus nahda hareketi: tüm halkı ve sivil güçlerini meşruiyeti olmayan bir diktatörün önderliğindeki darbeye karşı koymaya çağırıyorum.
- tunus başbakanı hişam el maşişi, cumhurbaşkanı'nın fesih kararının ardından ordu tarafından tutuklandı.
- cumhurbaşkanı said'in “karşı gelenlere ordu yanıt verecek” açıklamasının ardından tunus ordusu şehir merkezlerini,devlet televizyon binasini kuşatmaya başladı.
- nahda hareketinin birçok ildeki binası basıldı. çok sayıda tutuklama var.
nahda hareketi: nahda hareketi partisi, yarım asra yaklaşan geçmişiyle ülkenin önemli siyasi oluşumlarından biri konumunda bulunuyor.
zeynel abidin bin ali'nin iktidarı bıraktığı 14 ocak 2011 devrimi sonrasında tunus'ta siyasi alana resmi olarak giren nahda hareketi, raşid el-gannuşi ve hukukçu abdulfettah moro tarafından 1972'de dönemin yasakçı zihniyeti yüzünden gizli bir hareket olarak kuruldu.
olayların gelişimi:
tunus'ta koalisyon hükümetinin başbakanı ilyas el-fahfah'ın hakkındaki yolsuzluk iddiaları nedeniyle istifa etmesinin ardından ülkede sular durulmuyor.
nahda, demokratik akım, halk hareketi, yaşasın tunus ve ulusal islah bloku'ndan oluşan geniş bir koalisyonun başbakanı fahfah'ın istifası, tunus'ta siyasi krizlerin başlangıcı oldu.
cumhurbaşkanı kays said tarafından hükümeti kurma görevi içişleri bakanı hişam el-meşişi'ye verildi.
meşişi, bürokrat ve partilerinden istifa etmiş kişilerden kurduğu hükümetine güvenoyu alabildi ve göreve başladı. ancak siyasi kriz bitmedi.
başbakan meşişi, geçen ay kabinesinde değişikliğe gitti ve bazı bakanları değiştirdi. bakanlar meclis'ten güvenoyu aldı ancak cumhurbaşkanı said, yeni bakanları çağırıp, yeminlerini ettirmedi.
teamül olarak gerçekleşmesi gereken bu olay, ülkede anayasal tartışmaları da beraberinde getirdi. kays said, yeni bakanlar hakkında yolsuzluk iddiaları olduğunu ve kadın-erkek eşitliğine dikkat edilmediğini ileri sürdü.
cumhurbaşkanı ayrıca, değişikliğin anayasa'ya aykırı olduğunu dile getirdi. ülke artık bir siyasi krizin içerisindeydi. meşişi, krizi aşabilmek için kabineye yeni aradığı üyelerden bazılarını değişti ve 2 kadın bakanı da atadığını açıkladı.
ancak kartaca sarayı'ndan yine olur alamadı. kays said, değişiklik yapılmadan önce bakanlar kurulu'nda isimlerin istişare edilmesi ve bundan cumhurbaşkanı'na bilgi verilmesi gerektiğini gerekçe göstererek tekrar itiraz etti.
dış etkenler hakkında:
tunus'taki devrim süreci de dış aktörlerin müdahalesine zaman zaman maruz kalmıştır. özellikle arap devrimleri sürecinde karşı-devrimlere öncülük eden birleşik arap emirlikleri'nin tunus'taki siyasi süreci de kontrolü altına alma yönünde girişimleri olduğu gözlemlenmiştir.
bu noktada ülkedeki bazı siyasi aktörlerle yakınlaşma girişimleri yapılmış ancak bunda tam anlamıyla başarı elde edilememiştir. bunun temelde iki nedeninden bahsedilebilir. öncelikle tunus'taki nahda hareketi'nin ülkedeki dönüşüm sürecine dair tutumu dış aktörlerin müdahalesini engellemiştir.
nitekim nahda yönetimin tüm kademelerinde kendisinin öncelendiği bir durumdan ziyade, daha uzlaşmacı ve kapsayıcı bir pozisyon alarak sürecin tıkanmasını önlemiştir. öte yandan yine nahda'nın toplumsal anlamda güçlü bir desteğe sahip olması da tunus'ta dış aktörlerin rolünün sınırlı kalmasına yol açmıştır. öte yandan bae'nin tunus'a müdahalesinin başarısız olmasının bir diğer nedeni de abu dabi'nin karşı devrim süreçlerinin desteklenmesinde yetersiz kalmasıdır.
mısır'dan libya'ya suriye'den yemen'e birçok devrim sürecine müdahil olan bae, gelinen noktada sınırlarının farkına varmış ve bazı angajmanlarında geri adım atmak durumunda kalmıştır. bu geri adım stratejik bir geri çekilme olarak da görülebilir. nitekim uygun zaman ve kapasite elde edildiğinde karşı-devrimci dalga yeniden aktive edilebilecek ve bae gibi aktörler yine bölgedeki karşı-devrimci politikalarını hayata geçirebileceklerdir.
tunus'taki son kriz, karşı devrim girişimi bağlamından ziyade ülkedeki demokratikleşme sürecinin bir krizi olarak görülebilir. kurumların yeni bir siyasi düzlemde birbirlerini tanıdıkları, yeni bir sistemin kuruluşu sürecinde kendi konumlarını konsolide etmeye çalıştıkları ve kimi zaman ideolojik öncelikleri ve dış destekçilerinin de teşvikleri ile pozisyon aldıkları bir ortamın yarattığı siyasi kriz olarak görülebilir.
bu durum ekonomik sorunlarla da birleşince toplumsal anlamda da karşılık bularak derinleşme potansiyeli barındırabilir. bu noktada siyasi, sivil ve askeri aktörlerin alacakları pozisyonlar ve protestoların ne yöne evrileceği krizin yönünü de belirleyecektir.
hükümetin istifası seçenekler arasında. cumhurbaşkanı geri adım atmayacağını belirtti ve atamaların iptal edilmesini istedi. hükümet krizin uzamasını istemezse geri adım atabilir. sokak protestolarının sürmesi de hükümet üzerindeki baskıyı artırabilir. ekonomik sıkıntıların devam etmesi halkın bir kesimini ciddi anlamda rahatsız ediyor.
normal şartlar altında cumhurbaşkanı kays said'in daha uzlaşmacı bir tutum içerisinde olması beklenirdi ancak gelinen noktada cumhurbaşkanının bu beklentilerden uzak olduğu söylenebilir. göreve gelişinden bu yana kays said'in siyasi süreçleri yönetmede zorlandığı da görülmektedir. cumhurbaşkanı'nın bazı konularda daha önceki söylemleriyle çeliştiği de söylenebilir. bu durum tunus'un komplike siyasi atmosferi ve kurumlar arası güvensizlik durumuyla da açıklanabilir.
cumhurbaşkanı kays said'in iç siyasete odaklanırken, dış politika anlamında da zayıf bir performans gösterdiği de görülmektedir. bu da bölgesel ve küresel aktörlerle ilişkilerinde görece yalnız kaldığı izlenimi uyandırmaktadır.
göreve gelişinden bu yana sınırlı sayıda yurtdışı ziyareti gerçekleştiren cumhurbaşkanı said'in demokratikleşme noktasında türkiye gibi aktörlerin desteğine ihtiyacı olduğu söylenebilir. bu anlamda türkiye'nin tunus'taki siyasi krizin çözümü konusunda ülkedeki tüm siyasi aktörlere eşit mesafede yaklaşarak destek olması faydalı olabilir.
kaynakkaynakkaynak