“ikinci yeni” hareketinin canlı müzesi, yaşayan tarihi ve iki ayaklı kütüphanesi “ilhan berk” ile sıkı şâir “ismet özel” arasındaki benzerliklere dair bir çeşit bilgi vermek gerekliliğini anlatır durum.

aynı zamanda güzel bir ukde, ve tabii sadece bu değil. ismet özel ve ilhan berk benzerlikleri ya da ayrılıkları hakkında çok kısa bir giriş.

^* ismet özel de bir nebze ikinci yeni hareketindendir, o harekete teğet geçmiş, ancak biraz da siyasi sebeplerden ötürü o hareketten ışık hızıyla uzaklaşmıştır ama, ismet özel’in türk şiirine, velev ki devrim ile aşk’ı/aşkî devrimciliği şiirde işleyişine kattıklarını inkar edebilecek bir kişinin, şiir ile sorunu olduğu muhakkak. memet fuat: “aklı başında bir kişinin ismet özel şiirini inkâr edemeyeceğini söylüyor” ‘çatlıycak kadar aşkî’ kitabına yazdığı önsözde ve bana göre, “ismet özel şiirini inkâr etmek, şiiri toptan çöpe atmak” anlamına gelir, türkçe şiir içerisinde ismet özel şiiri, ama özellikle 30 yıllık bir süreçte ismet özel’in “yaratma-eylemi” olarak şiirleri çıkarılırsa, türk şiiri çoraklaşacaktır, bu muhakkaktır ve evet, ismet özel konusunda biraz mutaassıp olmuş olabilirim.

ismet özel ve ilhan berk’e, bence ece ayhan üzerinden bakılmalı, ben böyle yeğledim. ikisi de ece ayhan’la bağları olan kişilerdir. elbette ki ece ayhan ve ilhan berk dostluğu, ismet özel ile ece ayhan tanışıklığı ile karşılaştırılamaz, ilki; çok daha ileridedir fakat, ikisi de ece ayhan’ın kitaplarında, zihninde ve hayatında yer etmiş kişilerdir.

ece ayhan’a göre ismet özel sıkı şairdir, kendisi bundan bahsetmektedir muhtelif denemelerinde. dinar bandosu içindeki ney ^* enstrümanının ismet özel olarak anılması boşa değildir, ney; en çok insan sesidir, yerinden koparılmış ve sazlıklardan alınmıştır. ismet özel şiiri en çok budur, yabancılaşmadır, ötekileşmedir. yakın zamanda ismet özel’in dadaist olabilme ihtimali işte tam da bu yüzden vardır çünkü, ismet özel’in yapısında bu vardır. tam da bu yüzden şu birkaç uzun zamandan beri süregelen ulusalcı/islamcı karışımı garip sabuklamaları [delirium] çok da garipsenmemelidir.

ece ayhan’ın ilhan berk’le olan ilişkisi, sadece aynı ekolün en büyük temsilcilerinden olmalarıyla açıklanamaz. bunun yanında bu iki koca adamın ilişkisi, arkadaşlıkla da açıklanamayacaktır çünkü tam anlamıyla dostluktur ilişkileri. hoş, dostluk dedik ama, her şeyin güllük gülistanlık olduğu bir ilişki değil bu, arada sendelemiştir elbette. ece ayhan’la ilhan berk dostluğu, en açık, yani ki en çıplak şekilde, ece ayhan’ın yazdığı “hoşça kal – ilhan berk’e mektuplar” kitabında görülür.

bunlardan birisinden bir pasaj:

7 kasım 79 – çarşamba

kardeşim ilhan, merhaba!

aklıma düştün düşüyorsun. kısacık da olsa yazıyorum. sanırım daha bodrum’dasındır.
nedense, seni, hep şiirler yazarken, keten astarlı bir pafta masanın üzerinde vardır, düşünürüm. ee şiirin de aykırı vesaire her neyse bir coğrafyası oluyor herhalde. işte bunun nesnel karşılığı da belki harita. bir harita! neyse.

…

peki efendim, ismet özel şiiri ile ilhan berk şiiri ne gibi bağdaşır, ne gibi uzaklaşır? şunu söylemek gerekir ki, ikisi de “velûd” kişiler, yani yetişmek zor, üzerinde çokça durmak gerekir. şuradan başlamalı: yazmak, ilhan berk’e göre zordur. şöyle der:

“yazmak bir cehennemdir”…

ismet özel içinse durum, [en azından gençlik yıllarında] yaşamı bilmemekle bağlantılı, yani bir çeşit öğrenme demek:

“yaşamayı bileydim yazar mıydım hiç şiir?”

ahmet kızmasın ama, eğer ki illâ bir karşılaştırma olacaksa, beni gözümü saniye kırpmadan ismet özel şiirinden yana kullanırdım, bu bir tercihtir evet.

*

ukteyi veren: cervantes1614 (01.11.2007 09:57)

ikisinin de geronimo türkçesiyle başlık attıkları şiirleri vardır ama farklıdırlar..
ilhan berk ölü bir ozanın sevgili karısını görmeye gitmek diye bir başlık açarken ismet özel bir kış gecesi eğer bir yolcu der gibi karlı bir gece vakti bir dostu uyandırmak şeklinde başlığını açmıştır. bu iki şiir ile acının adının da yazılı olduğu bir hikaye kurmak mümkündür.acının omuzlanışını ise gecinden versin.

(bkz: ilhan berk'le kavga edilir mi hiç)

şiirlerinin sesi konusunda benzer özellikler taşırlar. asım bezirci ilhan berk'i biraz sinmiş/sindirilmiş biri olarak tanımlar. bunu öğretmenken yazdığı politik şiirler sonrası cezalandırılması ve bunun akabinde işi bırakıp, tası tarağı toplayıp, bodruma yerleşmesi ve şiirindeki politik ifadeleri -güneşi yakanların türküsü gibi- temizlemiş. erotik bir üsluba yönelmiştir.
arkadaş zekai özger ismet özel'i şöyle anlatır; "ismet özel geceleyin bir koşu da tutturduğu dili geliştirmek için çaba harcamıyor ve sesinin daha fazla çıkması için uğraşmıyor."
buradan ismet özel'in ilhan berk ile benzerlik göstererek üslubu geride tutma konumunda olduğunu çıkartabiliriz. ancak ilhan berk kimi zaman coşkuyu taşıyabilmiştir yine de şiirine, ismet özel ise şiirinde acının yerini pekiştirip acı çeken bir şiir dillendirmiştir.

ikisinin de hayatından ve şiir anlayışından biraz bahsettiğimizde önemli farklar da hemen su yüzüne çıkacaktır.

ilhan berk dahilikle şizofrenlik arasındaki ince çizgide gidip gelen bir adamdır. şiirinde aşk ve özellikle de cinsellik en büyük temadır. bunun sebebi onun otistik olan ablası huriye'dir. ablası huriye, evde genellikle çırıl çıplak dolaşırmış. ilhan berk de çocukluğundan beri kadın vücuduna fazlasıyla aşina yaşamış. şiirlerine bakınca, ablasının durumunun onun şiirini çok etkilediği açıkça gözüküyor. ayrıca söylemeden edemeyeceğim, ilhan berk biraz arakçıdır. güzel bir imge, iyi bir mısra görürse şiirinde kullanır. ama yeni nesil bazı şairlerimize bakıyorum da, yeni nesle kıyasla yine abartılı bir arakçılık değildir onunkisi. ilk zamanlarında politikaya eğilirken akıntıya karşı durmamıştır ve toplum sorunlarını işlemeye devam etmemiştir. bunun için, ne kadar iyi şiirler yazsa da türk edebiyatında asla hak ettiği ölçüde gerçek bir çığır açamamıştır. halbuki cinsellik dolu şiirinde cemal süreya gibi hafiften bir toplumsal soruna göz kırpsa bile gerçek çığırı o zaman açardı işte diye de düşünmeden edemiyorum. ölene kadar şiiri farklı bir boyutta yazmaya, yaşamaya ve en genç şairlerin bile elinden tutarak yaşatmaya devam etmiştir.

ismet özel ise özgün bir şairdir. daha doğrusu özgün bir adamdır. tam da nev'i şahsına münhasır bir adam işte. doğru bildiğini ateşle savunan bir adam. konuşurken sıktığı avcundan alevler çıktığını görebilirsiniz. gençlik şiirlerinde ikinci yeni sinyalleri vermesine rağmen, tıpkı attila ilhan gibi, kendi akımını oluşturmuştur. fikirleri sürekli değişir. doğru bildiklerini sıkı sıkı savunmasına rağmen sabit bir fikirli değildir. fikirlerinin kölesi ya da holiganı olmamıştır asla. düşünmeyi ve fikirlerini değiştirmeyi iyi bilir. koyu solcu olarak başladığı hayat hikayesinde, sonrasında uçlarda bir ateist olmuş ve en sonunda da kendini dine vermiş, dindar bir müslüman olmuştur. ancak ona dönek denemez. küçük çıkarlar için dindar olmadığı aşikardır. o her şey üstüne kafa yoran ve kalıp fikirlerle düşünmeyen bir adamdır. kolayına kaçıp insanların belirlediği hayatları yaşamak yerine ciddi ciddi düşünüp ona göre yaşar. yazdıkları ve söylemleri sebebiyle her dakika taş yer durur. kimsenin fikrini savunmadığı için olsa gerek herkesin atacağı bir taş vardır ona. sonuçta akıntıya karşı bunca yüzmek kolay değil. akıllı kalmak hiç kolay değil. kendisinin aklını kaçırmasından ciddi derecede endişe duyuyorum. şiirine gelirsek öyle aşk meşk sevişmek değil, siyasetin ülkemizi gençlerimizi sürüklediği kaosu acıyı dramatikliği iliklerimize kadar hissettirmeyi bilir. satır aralarında kendi hayatını özetlemekten de geri durmaz. yalnızlığının ve nefretinin boyutu tahmin edilemez derecelerdedir. onu en güzel tanımlayan şey ayrık otudur sanırım. şiirleri de kendisi gibi uçlardadır. hayatı kara bir uğultu halinde yaşar.

bu arada şiirlerinde isim ve sıfat tamlamalarını vurgulama konusunda çok akıllıca bir taktiğe sahiptir kendisi, bayılırım bu yöntemine. örnek: biz olsak "kendime bu dünyada acı bir kök tadı seçtim" deriz, ve o kadar etkileyici olmaz. ismet özel ise şöyle diyor:

kendime bu dünyada bir
acı kök tadı seçtim

benden bu kadar be sözlük. kendine iyi bak.