ben de çok çektim bel fıtığını, çekmeye devam da ediyorum. bel fıtığı iseniz normal bir insan gibi rahat olmanız mümkün değil. yatarken, otururken, kalkarken, eğilirken, poşet vb. eşya taşırken dikkat edeceksiniz.
bel fıtığı oldunuz hiçbir şey bilmiyorsunuz. beyin ve sinir cerrahi uzmanına gidiyorsunuz, mr isteyip fıtığınız var mı önce ona bakıyor. bu arada her insanda fıtık olabiliyor. her fıtık ağrı yapmıyor. şuanda kendini sağlıklı hisseden çoğu insanda fıtık olabiliyor. bu fıtık ne zaman ağrı yapmaya başlarsa o zaman hastalık oluyor. fıtığınız küçükse doktor bir şey yapmıyor, ağrı kesici verip gönderiyor. ne zaman fıtıklar büyümeye başlıyor o zaman sorun ortaya çıkıyor, yamulup kalıyorsunuz. şimdi soru şu: siz ağrıyı mı tedavi etmek istiyorsunuz, fıtığı mı yok etmek istiyorsunuz. bir çok tedavi yöntemi ağrıyı yok etmeye yönelik. fıtığı yok etmek kolay değil, genelde fıtık patlayana kadar bekleniyor, sonra ameliyatla alınıyor.
e küçük ya da orta düzey fıtıklar ise sizi süründürüyor. bu noktada fizyoterapistler ve algoloji uzmanları devreye giriyor.,
algoloji uzmanları insanlara yapacağı işlemi güzel anlatmıyor. yapacağı işlemin yararı nedir, zararı nedir, düzgün anlatmıyorlar. instagramda da youtubede de birçok uzmanı izledim, adamlar parasına bakıyor. sanki hastayı tamamen iyileştiriyormuş gibi bir algı yaratıyorlar. sorulara düzgün cevap vermiyorlar. fiyat asla söylemiyorlar. bence burada sağlık bakanlığı devreye girmeli. yapılan ameliyatların ya da diğer işlmelerin fiyat listesi gibi bir ücret listesi oluşturulmalı. bu açık ve net herkesin görebileceği bir yerde olmalı. tabi burada her doktor aynı tecrübede değil herkesin ücreti aynı olsun demiyorum ama özel bir doktora gidiyorsun aynı işlemi yaptığı iki kişiden birinden 50 bin alırken diğerinden 70 bin alabiliyor. diğer hastalara soramıyorsun da . bu noktada bir standart olmalı. mesela rasgele bir özel muayenehanesi olan bir algoloji doktoruna gidin. herkes kurbanlık koyun gibi sırasını bekliyor. kimse kimsenin ne kadara hangi işlemi yaptırdığını bilmez. doktorlar bu noktada parayı fena kırıyorlar. insanlar da kaderine razı, tedaviye muhtaç paraları mecbur ödüyorlar. yeter ki ağrım geçsin mantığı var. ben de chatgpt yardımıyla tedavi yöntemlerinin bir çoğunu araştırmıştım. burada dursun, ihtiyacım olduğumda yine kullanırım.
1. ilaç tedavileri
ağrı kesiciler (nsaıd) › iltihap ve ağrıyı azaltır.
kas gevşeticiler › omurga çevresindeki kas spazmını hafifletir.
sinir ağrısı ilaçları (gabapentin, pregabalin) › sinir kaynaklı ağrıyı azaltır.
kısa süreli kortizon tablet › ödemi hızla azaltabilir, ama uzun süre kullanılmaz.
2. fizik tedavi ve rehabilitasyon
avantajları
ameliyatsız, yan etkisi az yöntemlerdir.
ilaç kullanımını azaltabilir.
kas spazmı ve sinir kaynaklı ağrılarda özellikle başlangıç aşamasında fayda sağlar.
sınırlılıkları
fıtığı ortadan kaldırmaz, sadece ağrı kontrolüne ve iyileşme sürecine yardımcı olur.
etkisi kişiden kişiye değişir.
ileri düzey sinir basısında (örneğin yürüme güçlüğü, idrar kaçırma) faydalı olmaz, cerrahi gerekir.
manuel terapi › disk üzerindeki yükü azaltmaya, kas gerginliğini çözmeye yönelik.
traksiyon (çekme) › omurlar arası mesafeyi artırarak sinir üzerindeki basıyı hafifletme.
derin doku masajı ve miyofasiyal gevşetme › kas spazmı çözülür.
tens -> cilde yapıştırılan küçük elektrotlar aracılığıyla düşük voltajlı elektrik akımı verilir.
bu akım sinirleri uyarır, ağrı iletimini beyne ulaşmadan keser.
aynı zamanda vücudun kendi morfin benzeri maddeleri (endorfin) salgılanır, ağrı azalır.
seans süresi genellikle 15–30 dakika, haftada birkaç kez uygulanabilir.
daha çok bel-boyun ağrısı, sinir sıkışması sonrası ağrı, kas spazmı için kullanılır.
terapi ultrason › yüksek frekanslı ses dalgaları ile çalışır.
prob ciltte jel üzerinde gezdirilir, ses dalgaları derin dokulara ısı ve mikro-masaj etkisi yapar.
kas spazmını çözer, dolaşımı artırır, ödemi azaltır.
genellikle fizik tedavi paketinde tens + ultrason birlikte uygulanır.
seans süresi 5–10 dakikadır.
lazer tedavisi (low level laser therapy – lllt)› ağrı iletimini azaltır, dolaşımı artırır.
core kas güçlendirme egzersizleri › belin uzun vadede korunmasına yardımcı olur.
3. girişimsel ağrı tedavileri
epidural steroid enjeksiyonu › sinir kökü çevresine kortizon verilerek ödem ve ağrı azaltılır.avantajları: iltihabı azaltır, sinir basısına bağlı ağrı hafifler.ameliyatsızdır, aynı gün eve gidilir.tekrar edilebilir.
dezavantajları:
kalıcı çözüm değil, etkisi haftalar–aylar sürer.
steroid yan etkileri olabilir (şeker yükselmesi, tansiyon artışı, nadiren kemik erimesi).
sinir kökü blokajı (transforaminal enjeksiyon) › hedeflenen sinir köküne lokal anestezik + steroid uygulanır. nasıl yapılır? ilaç, sinirin çıktığı “foramen”e daha hedefli verilir.
avantajları:
epidurale göre daha direkt etki.
sinir kökü ağrısında etkili.
dezavantajları:
teknik zorluk biraz daha fazla.
yine kalıcı çözüm değil.
radyofrekans ablasyon › ağrı iletimini sağlayan küçük sinir uçları “ısı ile” devre dışı bırakılır.avantajları
ameliyatsızdır, iğneyle yapılır.
genellikle günübirlik tedavidir.
iyileşme hızlıdır.
bazı hastalarda %50–70 oranında ağrı azalması sağlar.
dezavantajları
kalıcı çözüm değildir. diskin yapısı bozulmaya devam edebilir.
etkisi genellikle 6 ay – 2 yıl sürer.
ileri derecede fıtık veya sinir kökü ciddi basıdaysa etkili olmaz, cerrahi gerekir.
çok sık tekrar edilirse, diskin yapısını bozup daha hızlı dejenerasyona yol açabilir.
4. minimal invaziv cerrahi benzeri yöntemler
nükleoplasti › disk içine özel bir cihaz girilir, radyo dalgası ile diskin bir kısmı buharlaştırılır, basınç azalır. disk sıvısını azalttığı için önermiyorum.
avantajları
kapalı yöntemdir . ameliyat kesisi yok, sadece iğne girişimi ile yapılır.
kısa sürede yapılır (20–40 dk), aynı gün taburculuk mümkündür.
lokal anestezi ile yapılabilir . genel anestezi riski yok.
ağrıyı hızlı azaltabilir , sinir üzerindeki basınç hafifleyince siyatik/kuyruk sokumu ağrısı azalır.
iyileşme süresi çok kısadır , 1–2 hafta içinde normal aktivitelere dönüş olabilir.
daha sonra ameliyat gerekirse engel oluşturmaz (klasik cerrahiye geçilebilir).
tekrarlanabilir ,gerekirse ikinci kez yapılabilir.
dezavantajları
kalıcı çözüm sağlamaz ,diskin sadece bir kısmı küçültülür, zamanla tekrar fıtık büyüyebilir.
sadece uygun hastalarda işe yarar , küçük–orta boy fıtıklar, sinir basısı orta düzeyde olan vakalar.
ileri fıtık (ekstrüde, sekestre) veya dar kanal varsa etkisizdir.
disk dokusu azaltıldığı için uzun vadede dejenerasyon (diskin daha da bozulması) riski olabilir.
başarı oranı %60–70 civarındadır , herkes için garanti çözüm değildir.
endoskopik disk cerrahisi › küçük kesiden kamera ile girilip fıtık alınır (mikrocerrahiden daha minimal). diskin tamamı çıkarılmaz.
çekirdeğin (nükleus pulpozus) sağlıklı kısmı yerinde bırakılır.
çünkü diskin tamamını çıkarmak belin yük taşıma dengesini bozar ve ileride omurga kaymaları, ciddi dejenerasyonlara yol açabilir.yani cerrah, endoskopla girip fıtıklaşmış ve taşmış kısmı temizler.eğer diskin içinde gevşek parçalar varsa, bunlar da alınır.
ama sağlam disk dokusuna dokunulmaz.
avantajları
minimal invazivdir › 0,5–1 cm’lik küçük kesiden yapılır, kaslara daha az zarar verilir.
kısa iyileşme süresi › genellikle 1–2 haftada günlük yaşama dönülebilir.
daha az ağrı › kas dokusu daha az travmatize edildiği için klasik açık ameliyata göre daha konforludur.
genel anestezi gerektirmeyebilir › birçok merkezde lokal + sedasyonla yapılabiliyor.
daha az kan kaybı ve enfeksiyon riski.
sinir yapıları doğrudan görülebilir › fıtık parçası net olarak çıkarılır, nükleoplastiden daha etkili ve kalıcıdır.
tekrarlanabilir › gerekirse ikinci endoskopik girişim yapılabilir.
klasik ameliyata göre daha kısa hastanede kalış süresi (genellikle aynı gün ya da 1 gün).
dezavantajları
her hastaya uygun değildir › çok büyük sekestre (parça kopmuş ve uzaklaşmış) fıtıklarda veya ileri dar kanalda başarı düşer.
teknik zorluklar › cerrahın deneyimi çok önemlidir; tecrübesiz ellerde başarı düşük olabilir.
özel ekipman gerekir › her merkezde yapılmaz, maliyeti klasik mikrocerrahiye göre daha yüksektir.
tüm fıtık dokusu her zaman tamamen çıkarılamayabilir › tekrar etme riski klasik mikrocerrahiye göre biraz daha fazla olabilir.
komplikasyonlar (sinir yaralanması, kanama, enfeksiyon) düşük de olsa mümkündür.
lazer disk dekompresyonu ›ince bir iğneyle ciltten girilerek fıtıklaşan diskin içine ulaşılır.
iğnenin içinden lazer probu gönderilir.
lazer enerjisiyle diskin içindeki nükleus pulpozusun (jel kıvamlı iç kısım) bir miktarı buharlaştırılır.
böylece diskin iç basıncı azalır › fıtık dışarıya daha az taşar › sinire olan baskı hafifler.
amaç: diski küçültmek, sinir basısını azaltmak
diskin tamamı değil, sadece bir kısmı hedeflenir.
minimal invazivdir › ciltte küçük bir iğne deliği dışında kesik olmaz.
avantajları
genel anestezi gerekmez, genellikle lokal anestezi ile yapılır.
hastanede yatış kısa (çoğu hasta aynı gün taburcu olabilir).
çabuk toparlanma › iş gücü kaybı azdır.
kanama riski çok düşük (klasik cerrahiye göre).
dezavantajları
herkese uygun değildir › özellikle büyük, kopmuş (ekstrüde/sequestre) disk fıtıklarında etkili olmaz.
başarı oranı klasik cerrahiye göre daha düşüktür (%60–70 civarı).
disk dejenerasyonu ilerlemişse veya ciddi sinir basısı varsa yetersiz kalır.
zamanla tekrar fıtık gelişme riski vardır (çünkü diskin tamamı alınmaz).
uzun vadeli sonuçları klasik mikrocerrahiye göre daha sınırlıdır.
5. destekleyici yaklaşımlar
korse kullanımı (kısa süreli) › özellikle akut dönemde hareketi sınırlayıp ağrıyı azaltır.
akupunktur › sinir sistemi üzerinden ağrı algısını modüle eder.
kuru iğneleme (dry needling) › kas spazmını çözer.
yüzme ve su içi egzersizler › omurgaya yük bindirmeden kasları güçlendirir.